Zakład Uzdatniania Wody Raba jest największym i jednocześnie najmłodszym zakładem uzdatniania w MPWiK S.A. w Krakowie. Zlokalizowany jest w miejscowości Dobczyce, około 30 km od Krakowa. Woda surowa dla ZUW Raba pochodzi ze sztucznego jeziora utworzonego przez wybudowanie zapory wodnej na rzece Raba. System monitoringu w ZUW Raba ma już swoją piętnastoletnią historię. W tym czasie został gruntownie zmodernizowany. Sukcesywnie wymieniane są sterowniki oraz oprogramowanie. W chwili obecnej podstawowe parametry procesu kontrolowane są przez sterowniki GE Fanuc współpracujące z komputerami PC wyposażonymi w oprogramowanie typu SCADA - InTouch firmy Wonderware. Komunikacja pomiędzy sterownikami obiektowymi a stacją dyspozytorską realizowana jest za pomocą systemu opartego m. in. na radiomodemach firmy Satel. Pierwszy sterownik GE Fanuc serii 90-30 został zainstalowany w 2000 r. na Ujęciu Wieżowym i od tamtej pory instalacja jest ciągle rozbudowywana. W tym roku zainstalowano sterowniki tablicy synoptycznej - OCS100 i RCS, znajdującej się w centralnej dyspozytorni ZUW Raba.

Struktura systemu monitoringu ZUW Raba

Dla zapewnienia prawidłowej eksploatacji, wyboru właściwych koncepcji rozbudowy i modernizacji technologii produkcji i dystrybucji wody niezbędne jest posiadanie informacji o rzeczywistych parametrach technicznych, bieżących wartościach wielkości pomiarowych istotnych dla pracy zakładu, takich jak przepływy, ciśnienia, poziomy zbiorników, itd., oraz zmianach tych wartości w ciągu doby, miesiąca czy roku. Do tego celu stworzony został mikrokomputerowy system monitoringu i sterowania procesem uzdatniania i przesyłu wody. System składa się z dwóch komputerów dyspozytorskich, z których jeden znajduje się na ujęciu wody, a drugi w zakładzie uzdatniania. Komputer na ujęciu wraz ze sterownikiem 90-30 i sterownikami OCS100 monitoruje parametry wody surowej, takie jak poziom jeziora, temperatura wody w jeziorze, mętność, zawartość fosforanów i azotanów oraz nadzoruje proces pompowania wody surowej do odległego o około 4 km zakładu uzdatniania. Komputer w zakładzie uzdatniania nadzoruje proces filtrowania, pompowania i przesyłu wody na trasie Dobczyce - Kraków (około 30 km), kontrolując takie parametry, jak:

- ciśnienie wody w rurociągach;

- poziom wody w zbiornikach;

- przepływy chwilowe wody;

- mętność wody i zawartość chloru;

- praca/postój urządzeń (czas pracy);

- awarie urządzeń;

- stany zasuw (zamknięta, otwarta, awaria, zamykanie, otwieranie).

W strukturze całego systemu można wyróżnić następujące elementy:

- Stacje dyspozytorskie - zainstalowane w miejscach, gdzie obsługa jest całodobowa;

- Sterowniki obiektowe - występują w małych i średnich obiektach, bezobsługowych lub z obsługą czasową. Stację Dyspozytorską stanowi komputer klasy PC, na którym zainstalowane jest oprogramowanie wizualizacyjne typu SCADA. Stacje takie obsługują kilka lub kilkanaście sterowników obiektowych połączonych w sieć lokalną za pomoca skrętki UTP, linii telefonicznych lub drogą radiową za pomocą radiomodemów Satel. Sterowniki obiektowe to swobodnie programowalne sterowniki firmy GE Fanuc wyposażone w moduły sprzęgu obiektowego (wejścia analogowe, wejścia cyfrowe lub wyjścia cyfrowe) oraz panel operatorski (wyświetlacz), pozwalający na prezentację najważniejszych parametrów kontrolowanego procesu. Wdrożony system monitoringu w swoich założeniach miał za zadanie sprowadzić w jedno miejsce - do dyspozytorni, najważniejsze pomiary technologiczne oraz stany pracy urządzeń. Rozwiązanie, w którym system komputerowy automatycznie zbiera aktualne wyniki pomiarów wszystkich parametrów, istotnych dla pracy systemu produkcji i dystrybucji wody, zapewnia najlepszy dozór nad pracą obiektów. Dyspozytor ma w każdej chwili pełną informację na temat aktualnego stanu systemu, może szybko reagować na wszelkie zachodzące w nim zmiany, dotyczące np. rozbiorów lub zapasów wody, lub też awarii elementów systemu.

Cały artykuł w numerze 5/2007 MM