Gdy polscy przedsiębiorcy wreszcie przekonali się do dotacji unijnych, paradoksalnie da się zaobserwować, że dostępnych funduszy unijnych jest coraz mniej i coraz trudniej je zdobyć. Dzieje się tak, ponieważ zbliżamy się do końca unijnej perspek­tywy rozpisanej na lata 2007-2013, zatem i środki na dofinansowanie inwestycji w firmach są coraz mniejsze. Skoro teraz przedsiębiorcy trafiają na spore bariery w pozyskiwaniu dotacji na rozwinięcie swojej działalności, co czeka ich w przyszłości?

Podstawowe informacje o budżecie Unii Europejskiej

Planowanie rocznego budżetu unijnego od­bywa się na podstawie długoterminowych ram finansowych, które z góry określają zasady wydawania pieniędzy. Przyjęło się, że ramy projektowane są na okresy siedmioletnie. Obecnie Parlament Europejski pracuje nad konstrukcją perspektywy budżetowej na lata 2014-2020. Właśnie od założeń tych ram finansowych będą uzależnione przyszłe zasady oraz forma wsparcia polskich przedsiębiorstw ze środków unijnych. Ostateczny kształt przyszłej perspektywy budżetowej nie został jeszcze ustalony, jednak na podstawie zaproponowanego projektu ram finansowych, prognoz opartych na podstawie wypowiedzi unijnych decydentów, analiz bieżącej polityki oraz sytuacji makroekono­micznej państw członkowskich i całej UE możemy pokusić się o próbę nakreślenia przewidywanego kierunku zmian.

Kierunek: Europa 2020

Unijna zasada przyjmowania siedmioletnich ram finansowych ma w założeniu pozwolić na projektowanie i wdrażanie długoterminowych celów rozwoju. Przez ostatnią dekadę realizowana była strategia lizbońska - zosta­ła ona przyjęta w 2000 roku i ambitnie zapowiadała prześcignięcie Stanów Zjednoczonych w rozwoju technologicznym. Plany te zakończyły się totalnym fiaskiem - jak wskazują raporty, w ciągu 10 lat zapóźnienie UE względem USA nie tylko się nie zmniejszyło, ale w niektórych obszarach (konkurencyjności oraz finansowania nauki) jeszcze się pogłębiło.

Na gruzach tej strategii powstał nowy program rozwoju społeczno-gospodarczego: „Europa 2020". Dokument ten zakłada już nieco mniej ambitne cele, których osiągnięcie ma pozwolić Unii Europejskiej na utrzymanie się w pierwszej lidze światowych gospodarek i skuteczne rywalizowanie w konkurencji z rosnącymi, nowymi potęgami, takimi jak Chiny czy Indie. Ogólne priorytety nakreślone przez strategię „Europa 2020" to rozwój inteligentny, zrównoważony i sprzyjający włączeniu społecznemu. Przekładając te unijne slogany na konkretniejsze kierunki działań, możemy spodziewać się wsparcia w zakresie: innowacji, konkurencyjności, szerszego wykorzystania wiedzy akademickiej, ekologii (zwłaszcza źródeł energii), cyfryzacji i wzrostu zatrudnienia.

Polityka spójności UE na lata 2014-2020

W Unii Europejskiej występują istotne różnice bogactwa między poszczególnymi regionami. Wyrównanie poziomu dochodów w regionach pozostaje kluczowym celem Unii. Podstawowym narzędziem do walki z tymi nierównościami są właśnie fundusze europejskie. Zgodnie z propozycją dotyczącą ram finansowych na lata 2014-2020 całkowity budżet Unii na ten okres ma wynieść 1025 mld euro (wobec 975 mld euro w latach 2007-2013) [1]. Niewielki wzrost całkowitego budżetu unijnego po uwzględnieniu inflacji oznacza de facto jego zamrożenie. Ze względu na kryzys postulowało o to wiele krajów będących płatnikami netto (m.in. Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Holandia i Finlandia). W nowej perspektywie budżetowej na politykę spójności na siedem lat ma zostać przeznaczone 376 mld euro, co również nie stanowi zasadniczej zmiany. Właśnie z tych pieniędzy pochodzić będzie większość dotacji dla przedsiębiorców. Dla nas istotne będzie, ile z tych pieniędzy trafi do Polski oraz jakie są unijne propozycje zmian w dysponowaniu środkami. Będzie miało to istotny wpływ na krajowe zasady wypłat dotacji m.in. dla przedsiębiorców.

Po pierwsze, wzmocnione ma zostać planowanie strategiczne dyspozycji funduszy, czyli skoncentrowanie tematyczne na strategii „Europa 2020". W praktyce oznaczać to będzie, że zostaną określone minimalne poziomy środków, które będą musiały zostać przeznaczone przez krajowych dysponentów na obszary priorytetowe. Inna zasada mówi o zwiększeniu sprawności i ograniczeniu biurokracji w dysponowaniu środkami unijnymi.

Komisja Europejska proponuje również utworzenie specjalnej rezerwy, która ma pełnić rolę nagrody dla krajów i regionów najlepiej wydających środki unijne [2]. Ten mechanizm jest wzorowany na polskim modelu zarządzania funduszami unijnymi. Komisja Europejska w nowej perspektywie budżetowej planuje wprowadzenie „naszego" systemu w całej Unii. Dla polskich przedsiębiorców to kolejna dobra informacja - jeśli plan zostanie wprowadzony, instytucje dysponujące funduszami będą dodatkowo zmotywowane, aby szybciej je wypłacać beneficjentom.