Resztki olejów i innych smarów, środków do obróbki i polerowania, środków konserwujących, past, soli oraz innych dodatków, pozostałości po szlifowaniu, odpryski obrabianych powierzchni (metalowe, szklane, z tworzywa sztucznego), zadziory i inne drobiny to tylko kilka przykładów najbardziej typowych rodzajów zabrudzenia, jednak z całą pewnością nie wyczerpują one w całości tematu zanieczyszczeń powstałych w procesach przemysłowych. Nie tylko jednak różnorodność zabrudzeń powoduje, że konieczne stało się opracowanie różnych metod czyszczenia – całość komplikują różne rodzaje materiałów, z jakich wykonane są czyszczone elementy, oraz różnorodne ich kształty i wielkości. Warto też pamiętać, że wybór techniki czyszczenia wpływa na koszty działalności, a także może oddziaływać niekorzystnie na środowisko i zdrowie pracowników.

Tradycyjne metody wodne

W zastosowaniach przemysłowych rzadko mamy do czynienia z czyszczeniem przy użyciu wyłącznie samej wody. Z prostej przyczyny – woda nie byłaby w stanie poradzić sobie z większością wymienionych zanieczyszczeń. Do mycia używa się więc nieszkodliwych dla środowiska preparatów na bazie wody (wodno-alkaliczne bądź wodno-kwasowe). Są one skuteczne do usuwania zabrudzenia opartego na wodzie (m.in. emulsje chłodziw i smarów, sole, zeszlifowane cząsteczki i inne ciała stałe).

Sam proces czyszczenia wodnymi środkami myjącymi może przybrać różne formy. Do najbardziej typowych należą mycie natryskowe pod wysokim ciśnieniem i mycie zanurzeniowe. Technika natryskowa wykorzystuje dużą energię kinetyczną strumienia (czyszczenie odbywa się najczęściej pod ciśnieniem kilkuset barów), jest ona jednak mało skuteczna w myciu detali o skomplikowanych kształtach. Lepsza w takich przypadkach jest technika zanurzeniowa, która pozwala dotrzeć preparatowi czyszczącemu do wszystkich zakamarków zabrudzonego detalu.

Rozpuszczalniki

W przypadku bardzo dużych i trudnych zabrudzeń (wszelkiego rodzaju oleje, smary, płyny chłodząco-smarujące) niezbędne jest wykorzystanie preparatów opartych na rozpuszczalnikach. Najskuteczniejszymi środkami czyszczącymi są preparaty chlorowcopochodne, które łatwo radzą sobie z większością zabrudzeń organicznych, szybko schną i są niepalne. Są one jednak szkodliwe dla środowiska i zdrowia, dlatego ogranicza się ich stosowanie. Coraz częściej zastępują je obecnie rozpuszczalniki węglowodorowe bezchlorowcowe, które dość dobrze radzą sobie też z usuwaniem olejów, smarów, emulsji i innych zabrudzeń.

Podobnie jak w przypadku preparatów wodnych również przy myciu z wykorzystaniem rozpuszczalników stosuje się różne techniki czyszczenia. Do najczęstszych należy metoda zanurzeniowa, podczas której rozpuszczalniki mają możliwość wyczyszczenia detali o skomplikowanej geometrii. Ponadto stosuje się techniki ręczne bądź mycie w oparach rozpuszczalnika. W tej ostatniej metodzie w zamkniętym zbiorniku rozpuszczalnik podgrzewany jest do temperatury wrzenia i różnica temperatury pomiędzy gorącą parą a czyszczonym elementem prowadzi do kondensacji rozpuszczalnika na powierzchni detalu i usunięcia zabrudzenia.

Niezwykle skuteczny suchy lód

Alternatywą dla tradycyjnych metod czyszczenia przemysłowego jest technika mycia przy użyciu suchego lodu, czyli dwutlenku węgla w stanie stałym. Metoda w swoim działaniu jest bardzo podobna do tradycyjnego piaskowania, a zasadnicza różnica dotyczy głównie zastosowanego medium. Wydmuchiwany strumieniem powietrza dwutlenek węgla w bardzo niskiej temperaturze po zetknięciu z czyszczoną powierzchnią natychmiast sublimuje, zmieniając stan skupienia z ciała stałego w gaz, i powoduje zamarzanie oraz kurczenie się zanieczyszczeń, co ułatwia usunięcie ich z powierzchni elementu.

Ta metoda czyszczenia nie pozostawia żadnych pozostałości – granulki suchego CO2 odparowują, co oznacza, że do usunięcia pozostaje jedynie pierwotny składnik zanieczyszczenia. Jest to zatem proces suchy i nieścierny, a przy tym całkowicie neutralny dla środowiska. Co ważne, można go wykonać bez konieczności demontażu urządzeń, także na gorących powierzchniach, a nawet przy podłączonym zasilaniu elektrycznym. Zaletą tej techniki jest także szybkość czyszczenia. W przypadku np. linii spawalniczych kompletne czyszczenie przy użyciu jednej z tradycyjnych metod może zająć nawet kilka godzin, podczas gdy czyszczenie suchym lodem może być wykonane nawet w pół godziny.
Z techniki suchego lodu korzystają m.in. przedsiębiorstwa z branży motoryzacyjnej, lotniczej, metalurgicznej, tworzyw sztucznych, przemysłu gumowe, drukarskiego, spożywczego, a także firmy petrochemiczne i energetyczne. Metoda ta jest skuteczna do czyszczenia różnych zbiorników, pieców, form wtryskowych i odlewniczych, stosowana jest też przy konserwacji linii produkcyjnych, robotów spawalniczych, pras drukarskich czy np. systemów łańcuchowych. Za jej pomocą można usuwać wszelkiego rodzaju smary, kleje, żywice, osady, a także azbest.

Nowoczesne ultradźwięki

Jedną z najnowocześniejszych metod mycia przemysłowego jest także technologia czyszczenia ultradźwiękami, zalecana zwłaszcza do czyszczenia małych i delikatnych elementów, w przypadku których bardziej inwazyjne metody mogą spowodować uszkodzenia detalu. Myjki ultradźwiękowe wykorzystują fale dźwiękowe o wysokiej częstotliwości, które są w stanie usunąć najdrobniejsze cząstki zabrudzenia, przenikając przez jego strukturę. Technikę tę stosuje się z powodzeniem do czyszczenia półprzewodników, w optyce precyzyjnej, w mikro- i nanotechnice, inżynierii medycznej, a także jako mycie przed powlekaniem PVD i CVD. Jest ona nawet czterokrotnie szybsza od innych tradycyjnych metod czyszczenia, a przy tym pozostawia równomierną powierzchnię wyczyszczonego elementu.

Piaskowanie

Mówiąc o różnych technikach mycia przemysłowego, nie sposób pominąć również piaskowania, choć jest to metoda jest specyficzna i stosowana do czyszczenia większych powierzchni (np. ścian). Czyszczenie polega tu na napylaniu pod wysokim ciśnieniem sprężonego powietrza z materiałem ściernym (np. drobinami kruszywa, rzadziej cieczy) na zabrudzoną powierzchnię. Drobinki te uderzają w brud i powodują oderwanie go od powierzchni elementu. Jest to dość skuteczna metoda nawet przy brudzie mocno przylegającym do ściany. Podczas piaskowania dochodzi jednak do pylenia, dlatego niezwykle ważne jest stosowanie odpowiednich zabezpieczeń (pracownik wykonujący piaskowanie powinien mieć maską i odpowiednie ubranie ochronne).

Spora liczba dostępnych metod czyszczenia powoduje, że dziś z większością nawet najbardziej uporczywych zabrudzeń jesteśmy w stanie sobie poradzić. Ważne jednak, by dobierać metodę najbardziej adekwatną do rodzajów zabrudzenia i czyszczonych elementów, aby nie zwiększać niepotrzebnie kosztów prowadzonej działalności.