W wielkim uproszczeniu można przyjąć, że celem obróbki plastycznej metali jest trwała zmiana kształtu, wymiaru i struktury obrabianego elementu – a w efekcie zmiana jego właściwości mechanicznych – poprzez wywieranie nacisku o określonej sile, która powoduje przekroczenie granicy plastyczności blachy lub innego elementu. Proces formowania może obejmować różne czynności: walcowanie, kucie, zaginanie, ciągnienie, wyoblanie, żłobienie, tłoczenie, wykrawanie, wyciskanie, wykonywane na zimno, ciepło (półgorąco) lub gorąco.

Powiązane firmy

Plastyczna obróbka metali ma szereg zalet, do których zalicza się m.in. oszczędność materiału, zwłaszcza przy produkcji masowej, co przekłada się na obniżenie kosztów jednostkowych, a także możliwość formowania różnych detali i uzyskania dość skomplikowanych kształtów oraz poprawę właściwości fizycznych poddanego obróbce metalu.

Coraz bardziej wydajne i zautomatyzowane maszyny

Wiele dostępnych metod kształtowania metali przełożyło się na sporą grupę dostępnych na rynku maszyn, różniących się między sobą przede wszystkim konstrukcją i zasadą działania. Te zaś zależą od ich zastosowania. Jeszcze w latach 80. minionego stulecia dominowały maszyny konwencjonalne, ze sterowaniem NC, ale od tego czasu jesteśmy świadkami dynamicznego rozwoju maszyn CNC, które zapewniają szybsze i bardziej intuicyjne sterowanie, większą dokładność i powtarzalność procesów obróbczych, dzięki którym przedsiębiorstwo może generować większe oszczędności. Na obecnym etapie rozwój maszyn do formowania blach i profili obejmuje przede wszystkim dalsze zwiększanie wydajności, a także wzrost orientacji na klienta, dzięki czemu możliwa jest szybka zmiana z produkcji wielkoseryjnej nawet na produkcję jednostkową i szybkie przezbrojenie.

Kolejnym widocznym trendem w obszarze maszyn do obróbki plastycznej metali, który współgra ze zmianami w całym przemyśle, jest zwiększanie poziomu automatyzacji i cyfryzacji produkcji, w której wspomniane maszyny odgrywają nierzadko kluczową rolę bądź stanowią jeden z integralnych elementów większej instalacji przemysłowej. Dlatego też coraz większego znaczenia nabierają różne formy zaawansowanej komunikacji między maszyną a np. jej operatorem bądź inną maszyną, samo sterowanie zaś odbywa się poprzez panel przypominający tablet czy też większy smartfon.

Marcin Jurasz, prezes zarządu w firmie TFM, potwierdza, że wśród kilku widocznych kierunków rozwoju maszyn do plastycznej obróbki metali jednym z najważniejszych jest szeroko pojęta automatyzacja. Niezależnie od rodzaju maszyn i wielkości produkcji coraz częściej maszyny przygotowywane są pod konkretne rozwiązania automatyzacji lub integrowane stanowiska zrobotyzowane. - Tendencja ta ma wiele zalet, począwszy od skrócenia jednostkowego czasu produkcji, przez polepszenie jakości produktu i ograniczenie błędów produkcyjnych, po delegowanie pracowników do innych, bardziej twórczych czynności – wymienia Marcin Jurasz.

Podobnego zdania jest Tomasz Lewandowski, specjalista ds. handlowych w firmie Polteknik. – Naszym głównym kierunkiem rozwoju jest automatyzacja procesów produkcji poprzez stanowiska zrobotyzowane z maszynami do gięcia (np. prasą krawędziową, zaginarką) oraz innymi procesami produkcji, takimi jak: szlifowanie, polerowanie, spawanie czy paletyzacja.

Kolejnym sposobem na zautomatyzowanie operacji gięcia może być wdrożenie centra gnącego, jak i całej linii z nim związanej. – Naszą mocną stroną są także wycinarki laserowe, które można zautomatyzować poprzez systemy załadunkowe blachy. Firma Polteknik oferuje również jedne z najbardziej zaawansowanych systemów w Europie do cięcia blach z inteligentnymi automatycznymi magazynami dla kręgów. Wiele maszyn posiada zaawansowane oprogramowanie umożliwiające łączenie procesów i optymalizację całej pro dukcji, co pozwala na wprowadzenie rozwiązań w ramach Przemysłu 4.0 – dodaje Tomasz Lewandowski.

Nie tylko prasy

W ofercie producentów oraz dystrybutorów maszyn z zakresu plastycznej obróbki metali dominują przede wszystkim różnego rodzaju prasy, w tym najpopularniejsze chyba prasy krawędziowe sterowane numerycznie. Ich zalety to łatwe sterowanie i wysoka dokładność oraz powtarzalność procesów gięcia. Na rynku można też spotkać prasy hydrauliczne, mimośrodowe, najmniej skomplikowane prasy ręczne, a także nieco mniej popularne prasy korbowe, śrubowe oraz liczne specjalistyczne maszyny (np. prasy ciągowe, kolanowe, kuźniarki). Wybór konkretnej prasy powinien być uzależniony od elementu, który podlegać będzie obróbce, wymaganej precyzji oraz zaplanowanego efektu końcowego obróbki.

Choć oferta w tej grupie produktowej jest bardzo bogata, to jednak prasy są tylko jedną z dostępnych kategorii w tym obszarze. Wśród maszyn przemysłowych do formowania blach znajdziemy też m.in. ciągarki, giętarki, zwijarki, zgniatarki, szlifierki taśmowe, wyoblarki, wykrawarki, nożyce gilotynowe, wycinarki do blach czy wreszcie najbardziej uniwersalne maszyny wielofunkcyjne. Wszystkie one znajdują zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, szczególne zapotrzebowanie widać jednak w sektorach górniczym, energetycznym, motoryzacyjnym, budowy maszyn i przy tworzeniu platform wiatrowych.

W kierunku maszyn 4.0

Wspomniana automatyzacja i cyfryzacja to krok w kierunku zaawansowanych technologicznie rozwiązań zebranych wokół koncepcji Przemysłu 4.0. Widoczny postęp, jakiego jesteśmy świadkami we wszystkich praktycznie branżach produkcyjnych, przekłada się na nowe podejście do konstruowania maszyn oraz ich późniejszego wykorzystania.

– Liczący się producenci oferują maszyny przygotowane do pracy według idei Przemysłu 4.0. Już na etapie projektowania nowoczesnych maszyn są one przystosowywane do zdalnego zarządzania i komunikacji – wyjaśnia Marcin Jurasz. – Oferta producentów obejmuje również gotowe rozwiązania. Jednym z przykładów może być oferowana przez naszą firmę przecinarka taśmowa CNC włoskiej firmy Carif, która w standardowym wyposażeniu umożliwia pracę zgodną z wytycznymi Przemysłu 4.0.

Również w ofercie firmy Polteknik znajdziemy wiele maszyn posiadających zaawansowane oprogramowanie, które pozwala na łączenie procesów i optymalizację całej produkcji.

Trudno dziś przewidzieć, jak będą wyglądały procesy formowania metali w dalszej przyszłości – zachodzące zmiany są bowiem zbyt dynamiczne. Niewykluczone, że w pewnym stopniu tradycyjne metody obróbki plastycznej zastąpione zostaną przez technologię przyrostową, czyli coraz popularniejszy druk 3D, z użyciem sproszkowanego metalu. Jest to obszar, który w przyszłości może być jednym z dominujących pod tym względem.

– Technologia ta umożliwia wytwarzanie detali o praktycznie nieograniczonej geometrii, w tym detali o złożonych kształtach i z wieloma pozycjami w danym podzespole – mówi prezes TFM. – Jednym z pionierów tej technologii jest portugalska firma Adira, której jesteśmy przedstawicielem na polskim rynku.

Bogata oferta

Duża liczba dostępnych rodzajów maszyn do obróbki plastycznej metali, widoczna w bogatej ofercie producentów i dystrybutorów, powinna pozytywnie przekładać się na rozwój całego rynku. Cieszy też fakt, że wśród liczących się graczy znajdziemy rodzimych producentów – jak np. irmy TFM czy BTC Maszyny Stolarczyk – którzy rywalizują o klienta z zagranicznymi potentatami (Trumpf, Prima Power, Haco FAT).

Sporą część rynku zajmują także lokalni dystrybutorzy, którzy mają w swojej ofercie wyroby wielu producentów. Dobrym przykładem jest firma DIG Świtała, w której portfolio znajdziemy maszyny włoskich firm, m.in. Gade (prasy krawędziowe), Galdabini (prasy hydrauliczne), Omcca (walcarki) czy Lucas (wyoblarki), bądź PAX PHU, która oferuje np. prasy krawędziowe firmy Dener, prasy hydrauliczne, zwijarki, giętarki i wyoblarki firmy Sahinler, a także giętarki i maszyny wielofunkcyjne Geka. Firma BTC Maszyny Stolarczyk oferuje własne produkty, ale też jest dystrybutorem maszyn m.in. firm Warcom, Omera, Mios czy Mecolpress.