Polski przemysł obronny w pigułce

PGZ jest holdingiem, który skupia ponad 50 spółek pracujących na rzecz obronności państwa i ma udziały w 32 innych podmiotach (najnowszym nabytkiem Grupy są poznańskie zakłady H. Cegielskiego, wniesione we wrześniu 2023 r.).

Oferta PGZ obejmuje m.in. systemy radiolokacyjne, elektroniczne systemy wspomagania dowodzenia, łączności i kierowania ogniem, optoelektronikę, systemy obrony przeciwlotniczej bardzo krótkiego (zestawy rakietowo-artyleryjskie Pilica) i krótkiego zasięgu (zestawy rakietowe mała Narew), kołowe transportery opancerzone Rosomak, różnego rodzaju pojazdy wojskowe (w tym podwozia do wyrzutni rakietowych), szeroki asortyment amunicji, pociski rakietowe (w tym do naręcznych zestawów przeciwlotniczych Piorun), materiały wybuchowe, a także broń strzelecką i wyposażenie osobiste żołnierzy.

Powiązane firmy

Z kolei HSW specjalizuje się w produkcji samobieżnych systemów artyleryjskich (155 mm armatohaubica Krab i 120 mm moździerz Rak). W nieodległych w planach jest uruchomienie produkcji bojowego wozu piechoty Borsuk wyposażonego w zdalnie sterowaną wieżę bojową z armatą kalibru 30 mm Bushmaster i wyrzutnie przeciwpancernych pocisków kierowanych Spike.

W celu realizacji dużych projektów zbrojeniowych wybrane spółki grupują się w konsorcja, czego przykładem może być zakończony pomyślnie projekt pn. „Pojazd minowania narzutowego kryptonim BAOBAB-K”. Został on wykonany przez HSW we współpracy z firmą Jelcz, Bydgoskimi Zakładami Elektromechanicznymi BELMA i Wojskowym Instytutem Techniki Inżynieryjnej. Ministerstwo Obrony Narodowej zamówiło już partię tych pojazdów.

Ważnym segmentem polskiej zbrojeniówki są firmy prywatne, które od wielu lat realizują duże dostawy dla MON. To przede wszystkim WB Elektronics (systemy obserwacyjno-rozpoznawcze, systemy dowodzenia, łączności i zarządzania na polu walki, systemy kierowania ogniem, systemy informatyczne cyberbezpieczeństwa), LUBAWA (środki ochrony osobistej żołnierzy, hangary i namioty, siatki maskujące, makiety pneumatyczne pojazdów wojskowych), TELDAT (automatyzowane systemy zarządzania walką i działaniami kryzysowymi), TRANSBIT (radiolinie i radiostacje, serwery i stacje robocze, pulpity łączności, modemy i moduły, oprogramowanie), Hertz System (wojskowe odbiorniki GPS, anteny przeciwzakłóceniowe, systemy łączności, wojskowe systemy logistyczne, sprzęt komputerowy klasy tempest), AMZ-Kutno (szeroka gama pojazdów wojskowych) oraz SKB Drive Tech z Radomska (przekładnie i mosty napędowe do ciężkich pojazdów kołowych).

W Polsce mamy dwa rywalizujące ze sobą ośrodki, które zajmują się bronią pancerną. Ośrodek śląski (w którym prym wiodą mieszczące się w Gliwicach Zakłady Mechaniczne Bumar-Łabędy i OBRUM) oraz ośrodek poznański (z Wojskowymi Zakładami Motoryzacyjnymi nr 2 (WZM 2) na czele). Za poprzednich władz w PGZ lepsze notowania miał ośrodek poznański, na którego bazie planowano utworzyć wielkopolską grupę pancerną.

Istotnym argumentem za takim rozwiązaniem była sprawnie prowadzona w WZM 2 obsługa serwisowa czołgów Leopard 2, podczas gdy ośrodek śląski miał problemy i opóźnienia w realizacji programu modernizacji tych czołgów do wersji spolonizowanej. W rezultacie ośrodek poznański wywalczył sobie lepszą pozycję w negocjacjach w sprawie umiejscowienia w Polsce produkcji koreańskich czołgów K2.

Po wyborach w październiku 2023 r. i zainstalowaniu się w PGZ nowego zarządu wizja rozwoju potencjału przemysłowego w zakresie broni pancernej uległa jednak zmianie. Produkcja czołgów K2 prawdopodobnie trafi na Śląsk, natomiast ośrodek poznański otrzyma obsługę serwisową koreańskich czołgów K2 i amerykańskich Abramsów.

W ramach krajowego przemysłu obronnego funkcjonuje także baza przemysłowo-remontowa, która w związku z wojną w Ukrainie jest wykorzystywana również do napraw i remontów sprzętu posowieckiego używanego przez armię ukraińską. Jednocześnie systematycznie rozbudowywane są – w dużej mierze w następstwie umów offsetowych uzupełniających umowy o zakupach uzbrojenia z importu – zdolności w zakresie obsługi, serwisowania i napraw pozyskanego przez Polskę uzbrojenia zachodniego, w tym pojazdów pancernych i opancerzonych oraz sprzętu lotniczego.

Potrzeba dobrej chemii między branżą zbrojeniową a MON

Na komunikacji między przemysłem a resortem obrony wyraźnie ciąży brak wzajemnego zaufania. Firmy zbrojeniowe mają wątpliwości, czy MON rzeczywiście jest gotowy do kupowania dużych ilości sprzętu wojskowego w Polsce. Z kolei ministerstwo uważa, że proponowane przez przedsiębiorców krajowych warunki dostaw bardzo często są niewystarczająco atrakcyjne pod względem ilości uzbrojenia dostępnej w krótkim czasie, jego ceny i parametrów taktyczno-technicznych wyrobów.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Firmy

Eagle – polskie innowacje na światowej arenie

Jakość, niezawodność i innowacje – to filary, na których zbudowano renomę firmy Eagle. Stawiają na nowoczesne technologie i precyzję w każdym detalu.

Firmy

Produkcja precyzyjnych narzędzi pełnowęglikowych i PCBN do obróbki metali dla przemysłu obronnego

W ostatnim czasie można zaobserwować dynamiczny rozwój przemysłu obronnego. W tej branży kluczową rolę odgrywa precyzja, elastyczność projektowania oraz powtarzalność procesów produkcyjnych.

Firmy

Polteknik – rozwiązania dla przemysłu zbrojeniowego

Polteknik od 35 lat dostarcza maszyny do obróbki metali i automatyzacji produkcji, wspierając w ten sposób polski przemysł.

Generalnie, ponieważ państwowa zbrojeniówka podlega Ministrowi Aktywów Państwowych, MON nigdy nie przejawiał większego zainteresowania aspektami umów na dostawy uzbrojenia, które są istotne dla przemysłu z uwagi na techniczne i biznesowe uwarunkowania procesu produkcji. Jednocześnie wielokrotnie już okazywało się, że resort obrony przeciąga w nieskończoność fazę testów i badań kwalifikacyjnych proponowanego sprzętu, który byłby skłonny zamówić w kraju.

W dużej mierze wynika to z braku jasnej polityki przemysłowej dotyczącej zbrojeniówki, która określałaby, w jakim kierunku chcemy rozwijać tę branżę i w jaki sposób państwo jest gotowe wspierać ten rozwój. A także – jakie powinniśmy mieć oczekiwania wobec firm krajowych, a jakie wobec dostawców zagranicznych. 

W efekcie wojsko i przemysł funkcjonują niejako na dwóch odrębnych orbitach, skupiając się przede wszystkim na własnych potrzebach i problemach oraz niechętnie uwzględniając interesy drugiej strony, nawet jeśli są one w pełni zasadne. Ten stan trwa od dawna i dotychczas żaden rząd nie znalazł skutecznego sposobu, żeby skłonić wojsko i zbrojeniówkę do bliższej współpracy.

Skutki tego stanu rzeczy dobrze ilustrują losy umowy ramowej zawartej z Hutą Stalowa Wola (HSW) na produkcję Bojowego Wozu Piechoty (BWP) Borsuk, którą MON podpisało w lutym 2023 r. Obejmuje ona zakup ponad 1000 sztuk BWP i kilkuset pojazdów pomocniczych na bazie tego samego podwozia. Pierwsza partia wytworzonych seryjnie Borsuków miała się pojawić w latach 2024–2025.

Oznaczało to, że jeszcze w 2023 r. powinny zostać zakończone testy i badania kwalifikacyjne. Tak się jednak nie stało, a wojsko wciąż sprawdza nowego BWP w warunkach poligonowych. Produkcja seryjna Borsuków ruszy więc najwcześniej w 2025 r. i początkowo będzie stosunkowo skromna. 

Krajowa zbrojeniówka potrzebuje wieloletnich zamówień i pewności, że w ślad za obecnymi umowami na dostawy sprzętu wojskowego pojawią się następne takie umowy. Tylko w ten sposób firmy, które pracują na rzecz obronności, mogą uzyskać niezbędną w biznesie perspektywę działania. Bez niej trudno się spodziewać, że przedsiębiorcy zaryzykują podjęcie szeroko zakrojonych inwestycji w rozbudowę mocy wytwórczych i nowe rozwiązania technologiczne. 

Przykładem takiego podejścia, które godzi potrzeby wojska w zakresie dostaw amunicji i możliwości krajowego przemysłu w tym zakresie, jest kontrakt podpisany w 2024 r. przez PGZ i Agencję Uzbrojenia (która w MON odpowiada za zakupy sprzętu wojskowego). Kontrakt jest wart 11 mld zł i dotyczy dostarczenia do 2029 r. 300 tys. sztuk amunicji artyleryjskiej kalibru 155 mm. Rzecz w tym, żeby nie był to odosobniony przykład, lecz zwiastun nowego podejścia MON do relacji z przemysłem.

Czytaj więcej: Raport: Polska branża zbrojeniowa 2024