Wtyki typu jack stosowane były powszechnie już w XIX wieku, w centralach telefonicznych. Trzeba jednak zaznaczyć, że dopiero późniejsze standardy zdobyły większą popularność. Głównymi parametrami, które odróżniają od siebie poszczególne rodzaje wtyków jack, są średnica wtyku oraz liczba pól/pinów/torów sygnałowych.

6,35 mm, czyli „duży jack” (1/4 cala)

Wtyk jack o średnicy 6,35 mm znany szeroko jako duży jack jest największym komercyjnie stosowanym złączem tego typu. Obecnie możemy spotkać się z nim najczęściej w profesjonalnym sprzęcie audio, przy podłączeniu gitar, mikrofonów czy też mikserów. Ze względu na łatwość występowania zakłóceń duży jack został już częściowo wyparty przez złącza XLR, charakteryzujące się lepszymi parametrami.

JC-013, 4,4 mm „banty”

Złącza, których przekrój wynosi 4,4 mm, nazywane są popularnie bantami. Je również możemy spotkać przede wszystkim w profesjonalnym sprzęcie studyjnym. Co ciekawe, ten rodzaj złącza, mimo swoich dość sporych rozmiarów, jest nadal chętnie wykorzystywany. Dowodem tego może być fakt, że w 2015 r. japońska firma Nippon DICS opracowała pięciopinowy standard o nazwie Pentaconn, bazujący właśnie na jack’u o średnicy 4,4 mm. Pentaconn został przyjęty w branży dość ciepło i od tamtego czasu znalazł zastosowanie w wielu urządzeniach muzycznych.

NP3TT-P-B, 3,5 mm „minijack” (1/8 cala)

Minijack, czyli wtyk o średnicy 3,5 mm, jest bez wątpienia najczęściej spotykanym rodzajem złącza jack. Możemy dzięki niemu podłączyć do naszego telefonu, tabletu czy komputera różnego rodzaju sprzęt audio, najczęściej w postaci słuchawek lub głośników.

JC-006, 2,5 mm „microjack” (3/32 cala) i pola sygnałowe

Najmniejszym rodzajem wtyku jack jest tzw. microjack, którego średnica wynosi 2,5 mm. Złącze tego typu można znaleźć w starszym sprzęcie, jako złącze słuchawkowe lub niekiedy zasilające. Dzięki swoim niewielkim rozmiarom microjack jest niestety podatny na wszelkiego rodzaju uszkodzenia mechaniczne.

Złącza jack poza średnicą samego wtyku charakteryzuje również liczbą pól/pinów/torów sygnałowych. Najczęściej możemy spotkać wtyki o dwóch, trzech lub czterech polach. W profesjonalnej dokumentacji liczba torów sygnałowych określana jest za pomocą odpowiedniego oznaczenia literowego: TS, TRS i TRRS. Liczba znaków zawsze odpowiada liczbie pinów, natomiast ich znaczenie to: T (tip) pierwsze pole, R (ring) pola środkowe, może być ich kilka, oraz S (sleeve), czyli pin ostatni, najczęściej pełniący funkcję masy.

Wady i zalety

Złącza jack, podobnie jak każde inne złącza, posiadają pewne wady i zalety. Główną zaletą tego typu wtyku jest fakt, że może ono zostać umieszczone w gnieździe w dowolnej pozycji. Cecha ta, uniemożliwiająca przypadkowe odwrotne włożenie wtyku, jest wynikiem pierwotnego zastosowania złącza jack w ręcznych centralach telefonicznych. Największą wadą jacka jest to, że podczas podłączania wtyku może dojść do sytuacji, w której sygnał umieszczony na jego skraju (T) na moment połączy się z jednym ze styków (R). Niestety jest to następstwem budowy złącza jack.

Główne zastosowania złączy

Jak łatwo się domyślić, i o czym było wspomniane, gniazda i wtyki typu jack stosowane są przede wszystkim w sprzęcie audio. Słuchawki, mikrofony, głośniki, instrumenty muzyczne. Wszystkie bazują na przewodach tego typu. Nieco mniej znanym zastosowaniem złączy jack jest branża lotnicza. Dość nietypowy wtyk o średnicy 7,2 mm, nazywany „wtykiem NATO”, jest dość powszechnie stosowany w samolotach wojskowych będących na wyposażeniu krajów należących do paktu północno-atlantyckiego. Ze względu na swoją uniwersalność przewody typu jack stosowane są w samolotach do łączenia poszczególnych modułów elektronicznych.

Złącza jack stosowane są również w telewizorach i nie chodzi tu jedynie o wyjścia minijack służące do podłączenia zewnętrznych słuchawek, ale też o gniazdo microjack, które bywa ukryte pod tylną obudową. Wielu producentów umieszcza na swoich płytach głównych specjalne złącze serwisowe, właśnie w postaci gniazda microjack. Służy ono do komunikacji z płytą główną telewizora w czasie procesu produkcji, dzięki czemu możliwe jest określenie m.in.: stanu procesu programowania płyty TV, trybu telewizora oraz wysłanie do TV pewnych instrukcji, wymuszających pewne funkcje.

Możliwa przyszłość złączy „Jack”

W obecnych czasach może wydawać się, że złącza jack tracą swoje znaczenie i zastępowane są przez inne rozwiązania. Jest to szczególnie widoczne w branży telefonów komórkowych. Proces ten zapoczątkowała firma Apple już w 2016 r. i od tego czasu wielu producentów poszło w jej ślady, rezygnując z konkretnego złącza jack na rzecz uniwersalnego USB-C. Fakt jest taki, że coraz więcej smartfonów zostaje pozbawionych złącza słuchawkowego.

Z drugiej strony profesjonalna branża estradowa i muzyczna nadal chętnie korzystają ze złączy i przewodów typu jack. Co więcej, nadal rozwijane są kolejne standardy jack’a, takie jak Pentaconn. Przemysł również chętnie korzysta ze złącza jack, ceniąc jego uniwersalność. Przesyłane sygnały niekoniecznie muszą być dźwiękiem w postaci elektrycznej, mogą to być także sygnały określonych interfejsów komunikacyjnych umożliwiających połączenie między poszczególnymi modułami maszyn czy też urządzeń.

Złącza jack najprawdopodobniej znikną z telefonów komórkowych, ale w profesjonalnych sprzętach audio i przemyśle będą nadal stosowane, ponieważ są to dziedziny, w których miniaturyzacja nie posunęła się tak dalece, a jednocześnie modernizacja podzespołów czy całych maszyn mogłaby wiązać się z dużymi kosztami. Jednocześnie złącza jack dalej świetnie sprawdzają się w takich zastosowaniach i z powodzeniem mogą być wykorzystywane jeszcze przez wiele lat.

Źródło: Transfer Multisort Elektronik