Do podstawowych zasad maksymalizacji trwałości łożyska można zaliczyć: wybór właściwego smaru, jego prawidłowe zastosowanie oraz utrzymanie smaru w czystości. Zaniedbanie któregokolwiek z tych elementów może zwiększyć ryzyko awarii łożysk i spowodować przestoje w procesie produkcji.

Smary łożyskowe spełniają obecnie kilka funkcji: tworzą barierę między tocznymi i ślizgowymi powierzchniami styku, uszczelniają, tworząc ochronę przed zanieczyszczeniami, na które narażone są maszyny, odpowiadają za ochronę przed korozją i zapewniają przenoszenie ciepła.

Dobór rodzaju smarowania

Wśród środków smarnych można wyróżnić oleje i smary plastyczne. Wybór rodzaju smaru zależy zasadniczo od warunków pracy i ograniczeń układu łożyskowego. Podstawowe czynniki doboru obejmują: lepkość smaru w temperaturze roboczej, maksymalną i minimalną dopuszczalną temperaturę pracy oraz prędkość, z jaką będzie działać łożysko.

Lepkość jest uważana za najważniejszą właściwość. Kiedy jest zbyt mała, następuje błyskawiczne zniszczenie łożyska. Z kolei w przypadku zbyt dużej lepkości widoczne będzie zwiększenie oporów toczenia i wzrośnie temperatura, czasem do niebezpiecznego poziomu. Smary plastyczne skutecznie zabezpieczają przed wnikaniem zanieczyszczeń, dlatego są preferowane w zastosowaniach wymagających wysokiej ochrony przed brudem lub oparami. Smar sprawdzi się lepiej niż olej w systemach wymagających dłuższej pracy bez czynności konserwacyjnych.

Niewątpliwie wadą smaru plastycznego jest fakt, że nie odprowadza on ciepła z łożysk tak skutecznie jak olej. Ograniczenia prędkości pracy układu dla smarów są na ogół większe niż w przypadku olejów – ze względu na plastyczny charakter smaru, który powoduje przegrzanie przy dużych prędkościach.

W łożyskach, które działają w wysokich temperaturach, lepszym rozwiązaniem jest więc smarowanie olejem – można w takim wypadku zainstalować systemy cyrkulacyjne pomagające w chłodzeniu urządzeń. Ten rodzaj środka smarnego sprawdza się wówczas, gdy łożyska pracują z dużą prędkością i dużym obciążeniem. Najczęściej stosowane są oleje mineralne i syntetyczne z różnorodnymi dodatkami, tworzące tzw. film olejowy, który doskonale chroni przed stopniowym niszczeniem materiałów: korozją i utlenianiem. Jest on odporny na zanieczyszczenia i zapobiega przedostawaniu się do układu niepożądanych i szkodliwych substancji.

Należy pamiętać, że niezgodność między stosowanymi środkami smarnymi może spowodować oddzielenie składników smarowania, a w konsekwencji nieskuteczne ich działanie.

Szeroki wachlarz produktów

Istotne jest, aby przed wyborem środka smarnego upewnić się, że uwzględnione zostały wszystkie cechy i warunki konkretnego obszaru ich zastosowania. Niezależnie od rodzaju wybranego środka – smaru lub oleju – kluczowe znaczenie dla uzyskania optymalnej żywotności łożyska ma odpowiednie dawkowanie. Zazwyczaj producenci publikują zalecane ilości i odstępy między smarowaniami, uwzględniające rodzaj środka smarnego, a także prędkości pracy danej maszyny lub urządzenia oraz temperaturę aplikacji. Trzeba pamiętać, że na żywotność i działanie środka smarnego mogą też wpływać wibracje i ewentualne zanieczyszczenia.

Poza samym rodzajem środka smarnego istotne znaczenie ma także odpowiednie jego aplikowanie. Coraz częściej wykorzystuje się do tego specjalne urządzenia – smarownice. Występują one w wersji ręcznej bądź automatycznej. W smarowaniu ręcznym wsparciem są miernik smaru i pompa. Wersje automatyczne mogą występować jako jedno- lub wielopunktowe.