Smarowanie – podstawa prawidłowego działania łożysk

Raven Media

Nieprawidłowe smarowanie jest przyczyną ponad połowy przedwczesnych uszkodzeń łożysk, które działają na bardzo cienkich warstwach smaru. Bez niego na ślizgowych, tocznych bądź zazębionych powierzchniach występuje tarcie wytwarzające ciepło, które prowadzi do zużycia elementu.

Do podstawowych zasad maksymalizacji trwałości łożyska można zaliczyć: wybór właściwego smaru, jego prawidłowe zastosowanie oraz utrzymanie smaru w czystości. Zaniedbanie któregokolwiek z tych elementów może zwiększyć ryzyko awarii łożysk i spowodować przestoje w procesie produkcji.

Smary łożyskowe spełniają obecnie kilka funkcji: tworzą barierę między tocznymi i ślizgowymi powierzchniami styku, uszczelniają, tworząc ochronę przed zanieczyszczeniami, na które narażone są maszyny, odpowiadają za ochronę przed korozją i zapewniają przenoszenie ciepła.

Dobór rodzaju smarowania

Wśród środków smarnych można wyróżnić oleje i smary plastyczne. Wybór rodzaju smaru zależy zasadniczo od warunków pracy i ograniczeń układu łożyskowego. Podstawowe czynniki doboru obejmują: lepkość smaru w temperaturze roboczej, maksymalną i minimalną dopuszczalną temperaturę pracy oraz prędkość, z jaką będzie działać łożysko.

Lepkość jest uważana za najważniejszą właściwość. Kiedy jest zbyt mała, następuje błyskawiczne zniszczenie łożyska. Z kolei w przypadku zbyt dużej lepkości widoczne będzie zwiększenie oporów toczenia i wzrośnie temperatura, czasem do niebezpiecznego poziomu. Smary plastyczne skutecznie zabezpieczają przed wnikaniem zanieczyszczeń, dlatego są preferowane w zastosowaniach wymagających wysokiej ochrony przed brudem lub oparami. Smar sprawdzi się lepiej niż olej w systemach wymagających dłuższej pracy bez czynności konserwacyjnych.

Niewątpliwie wadą smaru plastycznego jest fakt, że nie odprowadza on ciepła z łożysk tak skutecznie jak olej. Ograniczenia prędkości pracy układu dla smarów są na ogół większe niż w przypadku olejów – ze względu na plastyczny charakter smaru, który powoduje przegrzanie przy dużych prędkościach.

W łożyskach, które działają w wysokich temperaturach, lepszym rozwiązaniem jest więc smarowanie olejem – można w takim wypadku zainstalować systemy cyrkulacyjne pomagające w chłodzeniu urządzeń. Ten rodzaj środka smarnego sprawdza się wówczas, gdy łożyska pracują z dużą prędkością i dużym obciążeniem. Najczęściej stosowane są oleje mineralne i syntetyczne z różnorodnymi dodatkami, tworzące tzw. film olejowy, który doskonale chroni przed stopniowym niszczeniem materiałów: korozją i utlenianiem. Jest on odporny na zanieczyszczenia i zapobiega przedostawaniu się do układu niepożądanych i szkodliwych substancji.

Należy pamiętać, że niezgodność między stosowanymi środkami smarnymi może spowodować oddzielenie składników smarowania, a w konsekwencji nieskuteczne ich działanie.

Szeroki wachlarz produktów

Istotne jest, aby przed wyborem środka smarnego upewnić się, że uwzględnione zostały wszystkie cechy i warunki konkretnego obszaru ich zastosowania. Niezależnie od rodzaju wybranego środka – smaru lub oleju – kluczowe znaczenie dla uzyskania optymalnej żywotności łożyska ma odpowiednie dawkowanie. Zazwyczaj producenci publikują zalecane ilości i odstępy między smarowaniami, uwzględniające rodzaj środka smarnego, a także prędkości pracy danej maszyny lub urządzenia oraz temperaturę aplikacji. Trzeba pamiętać, że na żywotność i działanie środka smarnego mogą też wpływać wibracje i ewentualne zanieczyszczenia.

Poza samym rodzajem środka smarnego istotne znaczenie ma także odpowiednie jego aplikowanie. Coraz częściej wykorzystuje się do tego specjalne urządzenia – smarownice. Występują one w wersji ręcznej bądź automatycznej. W smarowaniu ręcznym wsparciem są miernik smaru i pompa. Wersje automatyczne mogą występować jako jedno- lub wielopunktowe.

Tagi artykułu

MM Magazyn Przemysłowy 9/2024

Chcesz otrzymać nasze czasopismo?

Zamów prenumeratę