Każde państwo w ramach swych kompe­tencji ustawodawczych musi zagwaranto­wać obywatelom bezpieczeństwo, w tym bezpieczeństwo warunków pracy. W tym celu organy ustawodawcze państwa wydają ustawy oraz rozporządzenia mające regulować wyma­gania stawiane produktom, w tym urządze­niom i maszynom obsługiwanym przez pra­cowników i serwisantów. Warunki te uwzględ­niają stopień skomplikowania maszyn i urzą­dzeń, potencjalne zagrożenia oraz ich oddzia­ływanie na personel obsługujący, otoczenie i środowisko naturalne. Stanowią wytyczne do przeprowadzenia procesu dopuszczenia ma­szyn do obrotu oraz warunkują możliwości ich użytkowania. Dlatego każde wprowadzane do obrotu i użytku maszyny oraz wszelkie pro­dukty poddawane są badaniom na zgodność z wymogami prawnymi bezpieczeństwa oraz ich wpływu na środowisko. W zakresie bez­pieczeństwa użytkowania maszyn mamy do czynienia z trzema aktami prawnymi:

• ustawą z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogól­nym bezpieczeństwie produktów (DzU nr 229 z dnia 31.12.2003 r. poz. 2275 z późn. zm.) wdrażającą postanowienia dyrektywy 2001/95/WE Parlamentu Euro­pejskiego i Rady z 3 grudnia 2001 r. w spra­wie ogólnego bezpieczeństwa produktów
  (DzU WE Nr L 11/4),
• ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (DzU nr 204 z dnia 17 wrze­śnia 2004 r. poz. 2087 z późn. zm.) wdrażającą 38 dyrektyw Wspólnoty Europejskiej doty­czących bezpieczeństwa wyszczególnionych produktów;
• rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (DzU nr 199 z dnia 7 listopada 2008 r. poz. 1228), wdrażającego postanowienia dyrektywy Parla­mentu Europejskie­go i Rady 2006/42/ WE z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniają­cej dyrektywę 95/16/ WE (Dz. Urz. UE L157 z 09.06.2006, str. 24).

W zgodzie z prawem UE
Do momentu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej obowiązywały wewnętrzne praw­ne przepisy bezpieczeństwa maszyn, które musiały być ratyfikowane po 1 maja 2004 r. W tym czasie wprowadzona została do usta­wodawstwa polskiego tzw. stara dyrektywa maszynowa, która straciła swoją aktualność
w momencie pojawienia się nowej dyrektywy maszynowej 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r.
(Dz. Urz. WE nr L 157/24).

Zbliżenie i harmonizowanie wymagań sta­wianych wprowadzanym do obrotu maszynom i urządzeniom ma celu stworzenie jednolitych warunków bezpieczeństwa i ochrony zdrowia obywatelom Unii, ale również stworzenie wa­runków łatwego przepływu rozwiązań oraz harmonizacji między krajami wspólnoty. Do­puszczenie w jednym z krajów członkowskich maszyn skutkuje ich dopuszczeniem na terenie całej Unii, bez konieczności ponownej ich we­ryfikacji. Dyrektywa maszynowa 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r. (Dz. Urz. WE nr L 157/24) ma na celu stworzenie jednolitych warunków bezpieczeństwa i pracy obywatelom Unii  obszarze stosowanych rozwiązań tech­nicznych maszyn i urządzeń. Została wprowa­dzona w naszym kraju rozporządzeniem Mi­nistra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. nr 199 z dnia 7 listopada 2008 r. poz. 1228). Precyzuje przede wszystkim zasad­nicze wymagania służące osiągnięciu bezpie­czeństwa i ochronie zdrowia, dotyczące pro­jektowania i wytwarzania wprowadzanych do obrotu maszyn i ich elementów, ale także procedury oceny zgodności, sposób oznako­wania maszyn, a także wzór znaku CE.

Zgodnie z tym rozporządzeniem (§1) to pro­ducent maszyny, osobiście lub przez upoważ­nionego przedstawiciela, powinien zapewnić ocenę ryzyka oraz określi podstawowe wyma­gania bezpieczeństwa
i ochrony zdrowia. Oce­na ta powinna być uwzględniona przy projek­towaniu i produkcji maszyny. Projekt maszyny i jej wykonanie, zapewniając jej realizowanie podstawowych funkcji swego przeznaczenia, a także dozoru i konserwacji oraz remontów, nie może stanowić zagrożenia dla osób obsłu­gi w określonych dla tej maszyny warunkach, oraz w dających się przewidzieć warunkach niewłaściwego użycia (§10). Już na etapie pro­jektu maszyna powinna być tworzona z zamia­rem uniemożliwienia jej niewłaściwego użycia i stosowania niezgodnego z przeznaczeniem. Ważne jest również, by wszelkie urządzenia ograniczały do minimum dyskomfort czy ob­ciążenia psychiczne lub fizyczne użytkowni­ków, stosując się do zasad ergonomii (§16).

Przytoczone wymagania praw­ne określają również wymagania dotyczące sterowania maszyn,
w szczególności umożliwiające ich uruchamianie jedynie w spo­sób zamierzony oraz gwarantują­ce ich awaryjne natychmiastowe zatrzymywanie (§18 rozporzą­dzenia). Zwraca się również uwa­gę na osłony oraz konieczność ograniczenia hałasu i drgań, szko­dliwych i uciążliwych dla obsługi. Określa wymagania dotyczące znakowania maszyn, w tym zna­ku bezpieczeństwa CE, oraz po­siadania instrukcji, zawierającej opis zastosowania zgodnego z przeznaczeniem i wykaz niewła­ściwego użycia, które można przewidzieć (§58). Bardzo ważną częścią instrukcji jest zawartość dotycząca deklaracji zgodności WE lub też dokument zawierają­cy treść deklaracji.

Rozporządzenie Ministra Go­spodarki wprowadzające dyrek­tywę maszynową precyzuje wy­magania dotyczące procedur oceny zgodności oraz minimalne kryteria dotyczące notyfikowa­nych jednostek (§127).

Przepisy ujednolicone
Zmieniające się przepisy dotyczą­ce wymagań w zakresie warunków bezpieczeństwa maszyn doprowa­dziła także do wydania ostatecz­nej, obowiązującej obecnie, wersji tzw. nowego podejścia do harmo­nizacji technicznej i normalizacji opublikowanej w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. (Dz. U. nr 204 z dnia
17 września 2004 r. poz. 2087 z późn. zm.) o systemie oce­ny zgodności. Ustawa ta wydana na bazie 38 dyrektyw Wspólnoty Europejskiej określa przede wszystkim:

• proces wprowadzenia do obrotu wyrobu (art. 5 pkt 2), pod którym kryją się warunki dopuszczenia po raz pierwszy na terytorium państwa człon­kowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Euro­pejskiego Porozumienia o Wol­nym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, wyrobów w celu jego używania lub dystrybucji,
• proces pierwszego oddania do uuużytku wyrobu (art. 5 pkt 19) na terytorium państwa człon­kowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Euro­pejskiego Porozumienia o Wol­nym Handlu, zgodne
  z przezna­czeniem użycie wyrobu, który nie został wprowadzony do obrotu.

Ustawa o systemie oceny zgodności zapewnia maksymal­ne bezpieczeństwo produktów potencjalnym użytkownikom. Jej zakres określa zasady funk­cjonowania systemu oceny zgod­ności
z zasadniczymi i szczegó­łowymi wymaganiami dotyczą­cymi wyrobów, szczegółowe warunki i tryb udzielania akre­dytacji, zasady i tryb autoryzacji jednostek certyfikujących i kon­trolujących oraz laboratoriów, a także sposób zgłaszania Komi­sji Europejskiej i państwom członkowskim Unii Europejskiej autoryzowanych jednostek
i la­boratoriów.

Ustawa o systemie oceny zgodności precyzuje również za­dania Polskiego Centrum Akre­dytacji będącej krajową jednost­ką akredytującą oraz zasady działania systemu kontroli wyro­bów zgodnie z ramami nadzoru rynku, ustanowionymi w rozpo­rządzeniu (WE) nr 765/2008.

Wprowadzenie przepisów usta­wy o systemie oceny zgodności ma na celu eliminowanie zagrożeń stwarzanych przez wyroby, w tym maszyny i urządzenia dla życia lub zdrowia użytkowników i konsu­mentów oraz mienia, a także za­grożeń dla środowiska, znoszenie barier technicznych w handlu i ułatwianie międzynarodowego obrotu towarowego, oraz stworze­nie jednolitych warunków do rze­telnej oceny wyrobów i procesów ich wytwarzania przez kompetent­ne i niezależne podmioty.

Produkt również pod kontrolą
Poza wymienionymi wymaga­niami bezpieczeństwa maszyn uzupełniająca regulacją prawną jest ustawa
z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeń­stwie produktów (Dz. U. nr 229 z dnia 31.12.2003 r. poz. 2275 z późn. zm.). Zgodnie z tym przepisem produktem bezpiecz­nym (art. 4, pkt 1) jest produkt, który w zwykłych lub dających się w sposób uzasadniony prze­widzieć warunkach jego używa­nia, z uwzględnieniem czasu ko­rzystania z produktu, a także – w zależności od rodzaju produktu – sposobu uruchomienia oraz wy­mogów instalacji i konserwacji nie stwarza żadnego zagrożenia dla konsumentów lub stwarza zniko­me zagrożenie, dające się pogo­dzić przy jego zwykłym używaniu i uwzględniające wysoki poziom wymagań dotyczących ochrony zdrowia i życia ludzkiego.

Trzeba natomiast podkreślić, że w przypadku urządzeń wprowa­dzanych do obrotu stwarzających warunki zagrożenia w określo­nych sytuacjach, organ nadzoru, jakim jest w tym obszarze prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, może w drodze decyzji uzależnić wprowadzenie produktu na rynek od wcześniej­szego spełnienia ogólnych wyma­gań dotyczących bezpieczeństwa lub też żądać oznakowania pro­duktu odpowiednimi, wyraźny­mi, a przede wszystkim zrozumia­łymi ostrzeżeniami o zagroże­niach, jakie produkt może stano­wić. Ostrzeżenia te, w języku polskim, muszą być wyraźne i zro­zumiałe. W przypadku stwierdze­nia, że produkt nie jest bezpieczny, organ nadzoru nakazuje wyelimi­nowanie zagrożeń stwarzanych przez produkt, zakazuje wprowa­dzania produktu na rynek i naka­zuje podjęcie czynności niezbęd­nych do zapewnienia przestrzega­nia tego nakazu. W przypadku produktów już wprowadzonych na rynek organ nadzoru nakazuje wyeliminowanie zagrożeń stwa­rzanych przez produkt lub też natychmiastowe wycofanie pro­duktu z rynku. Może też nakazać ostrzeżenie konsumentów, okre­ślając termin i formę ostrzeżenia, a nawet wycofanie produktu i jego zniszczenie.