Oczywistym jest, że podstawową funkcją oleju nadal pozostanie zapewnianie optymalnej warstwy filmu smarującego umożliwiającej oddzielanie od siebie ruchomych powierzchni i odprowadzanie ciepła. Dzisiejszy park maszyn, cechujący się coraz mniejszymi rozmiarami i większą mocą, powoduje jednak duże obciążenie środków smarowych.

Coraz wyższe wymagania

By oleje sprostały oczekiwaniom rynkowym, konieczne jest stosowanie do ich produkcji nie tylko baz mineralnych, ale i syntetycznych, a także innowacyjnych dodatków jakościowych. Dzięki temu produkty te cechują się wyższą jakością i zapewniają lepszą wydajność, a jednocześnie spełniają normy środowiskowe.

Jedną z kluczowych kwestii stał się także parametr określający czas pracy środka smarowego pomiędzy wymianami. Podczas pracy w oleju gromadzą się różne zanieczyszczenia. Dlatego aby zachować jego odporność na utlenianie i degradację, w procesie produkcji stosuje się różne inhibitory utleniania (np. alkilowe pochodne fenoli czy organiczne pochodne siarki).

Z kolei ważną funkcją olejów przekładniowych jest odporność na przeciążenia, dlatego stosuje się w nich dodatki typu AW (przeciwzużyciowe) i EP (przeciwzatarciowe). Oprócz nich zastosowanie mają też modyfikatory tarcia, inhibitory korozji, depresatory i detergenty. Mogą one występować pojedynczo lub w formie pakietów, tj. mieszanin rozpuszczanych w olejach bazowych.

Pięć grup olejów bazowych

Olej bazowy stanowi 75–99% gotowego oleju, a zatem ma duży wpływ na jego właściwości. Oleje te dzieli się na typy według popularnej klasyfikacji API, która wyróżnia pięć ich grup. Grupy od I-III stanowią oleje pochodzące z bezpośredniej przeróbki ropy naftowej (mineralne). Do grupy IV należą polialfaolefiny (PAO) otrzymywane w wyniku reakcji syntezy krótkołańcuchowych węglowodorów (oleje syntetyczne). Natomiast grupa V obejmuje oleje, których nie można zaklasyfikować do innych grup, tj. olejowe struktury syntetyczne inne niż PAO (np. estry syntetyczne, PAG), a także oleje roślinne.

Współczesne oleje silnikowe to oleje o niskich klasach lepkości i lepszej odporności na utlenianie. Do ich produkcji stosuje się oleje syntetyczne, tj. PAO, i oleje mineralne wyższej jakości (z grup II-III). Często oleje SAE 0W-XX oparte są w całości na bazie syntetycznej. Gdzieniegdzie można wciąż spotkać wysokiej jakości oleje oparte na bazie z grupy III bądź mieszaniny grupy III i PAO.

Oleje w przemyśle

Oleje przemysłowe pracujące w mniej wymagających warunkach produkowane są w oparciu o bazy mineralne, głównie z grupy I. Ostatnio daje się jednak zauważyć, że niektóre gałęzie przemysłu wymagają bardziej zaawansowanych produktów. Przykładem może być sektor górniczy, który chętnie używa produktów olejowych wyższych klas, pozwalających pośrednio wydłużyć czas eksploatacji zmodernizowanych maszyn. Podwyższone parametry olejów przemysłowych uzyskuje się przy zastosowaniu baz z grupy III oraz syntetycznych.

Użycie konkretnego oleju na bazie mineralnej lub syntetycznej w zespole maszyn i urządzeń zależy od wymagań jakościowych ich producentów. W obszarach, gdzie dopuszczony jest olej mineralny, nie ma potrzeby przepłacać za olej syntetyczny. Należy jednak pamiętać, że wszędzie tam, gdzie wymagają tego warunki pracy maszyn, należy wybrać olej o podwyższonych parametrach, często w całości oparty na bazach syntetycznych.