Rynek odlewniczy – świat, Europa, Polska
Pixabay – MarPockStudiosPo bardzo udanym roku 2019 r. już w kolejnym branża odlewnicza, podobnie jak większość gałęzi przemysłowych, musiała zmierzyć się z największym kryzysem powojennym, który był następstwem wybuchu pandemii COVID-19. Efektem tego były spadki produkcji sektora odlewniczego (w wielu państwach dość drastyczne) niemal na całym świecie.
I mimo poprawy sytuacji w 2021 r., ciężko było jeszcze mówić o całkowitym wyjściu z tego kryzysu. W bieżącym roku branża otrzymała jednak kolejny cios, jakim z pewnością była napaść Rosji na Ukrainę, który utrudni powrót do wyników z końca ubiegłej dekady. Mimo to sytuacja się powoli stabilizuje i nawet są szanse, że wartość globalnego rynku odlewniczego na koniec bieżącego roku będzie wyższa o 7,6% niż w 2021 r., a do 2026 r. branża będzie rosnąć średnio rocznie o 6,4%.
Problemy z dostawami surowców i kłopoty kadrowe doprowadziły do wstrzymywania produkcji m.in. w wielu zakładach produkujących samochody. Równie niekorzystne było wstrzymywanie działalności budowlanej.
Spadki na całym świecie poza Chinami
W efekcie w 2020 r. globalna produkcja odlewów wyniosła 105,5 mln t i była niższa niż rok wcześniej (109,1 mln t) o ok. 3,3%. Z całą pewnością spadek ten byłby dużo wyższy, gdyby nie dobry wynik chińskiej branży odlewniczej – 51,95 mln t wyprodukowanych odlewów oznaczało wówczas wzrost o ponad 6% (48,75 mln t rok wcześniej). Chiny były zresztą jedynym państwem z czołowej dziesiątki producentów odlewów, które w 2020 r. nie zanotowały spadku produkcji. Największe straty branża odlewnicza poniosła w Japonii (-34,7%) i Niemczech (-29,6%).
Czołową trójkę państw o największej produkcji odlewów, podobnie jak w 2019 r., uzupełniły Indie i USA. Co ciekawe, o ile w 2019 r. produkcja w obu tych państwach była na bardzo zbliżonym poziomie (odpowiednio 11,49 i 11,30 mln t), to już rok później indyjski przemysł odlewniczy wyraźnie wyprzedził amerykański. W Indiach w czasie kryzysu wywołanego pandemią spadek produkcji odlewów był bowiem stosunkowo niewielki (-1,5%), natomiast w Stanach Zjednoczonych produkcja branży zmniejszyła się aż o 13,7%. W efekcie w Indiach wyprodukowano 11,31 mln t odlewów, a w USA już tylko 9,75 mln t.
Przemysł odlewniczy w Europie
W 2020 r. odlewnie żelaza i stali państw członkowskich CAEF (Europejskie Stowarzyszenie Branży Odlewniczej) wyprodukowały w sumie 9,1 mln t odlewów. W porównaniu z rokiem poprzednim oznacza to spadek łącznej produkcji aż o 19,8%. Liderami europejskiej branży są Niemcy, w których produkcja w 2020 r. wyniosła niecałe 3,5 mln t odlewów, choć przy prawie 30-procentowym spadku.
Jedynie 5 krajów (Niemcy, Turcja, Francja, Hiszpania i Włochy) odpowiada za prawie 80% wolumenu produkcji odlewów z metali żelaznych. W tej kategorii odlewów produkcja spadła we wszystkich państwach o dwucyfrowe wartości. Wyjątkiem były tylko Turcja i Węgry. W Turcji wielkość produkcji odlewów z metali żelaznych była niższa niż rok wcześniej tylko o 4,4%, za to na Węgrzech nawet wzrosła (o 0,3%).
Z kolei w grupie odlewów z metali nieżelaznych spadek wyniósł 19,2% do poziomu 3,3 mln t. Liderami w tej kategorii są Niemcy i Włochy, które odpowiadają za 43,2% całkowitego wolumenu odlewów z metali nieżelaznych produkowanych w krajach członkowskich CAEF. W obu przypadkach produkcja jednak spadła w ponadprzeciętnym tempie (-24,5% i -20,3%) w porównaniu z innymi państwami CAEF.
Produkcja odlewów ze stopów metali nieżelaznych nadal zdominowana jest przez metale lekkie. Ich udział wyniósł 87%. Ponadto udział stopów miedzi utrzymuje się na poziomie około 5,6%., a udział elementów wykonanych ze stopów cynku wyniósł 6,3%.
Z dostępnych danych wynika, że eksport europejskich przedsiębiorstw odlewniczych żelaza i stali nieznacznie wzrósł z 39,5% w 2019 r. do 42,3% w 2020 r. Niemcy, tj. kraj, który w przeszłości dominował w eksporcie odlewów, doświadczyły największego spadku o ponad 1,05 mln ton (-32,7%). Wielkość tureckiego eksportu wyniosła prawie 0,98 mln t. Mimo spadku w tym zakresie (-9,7%) Turcja ponownie jest drugim co do wielkości europejskim eksporterem odlewów żeliwnych i stalowych. Hiszpania z eksportem 0,62 mln ton (-16,7%) zajmuje trzecie miejsce.
Zatrudnienie w odlewniach, które zlokalizowane są w państwach członkowskich CAEF, zmniejszyło się w 2020 r. o 7,5% do 130 700 osób. Liczba pracowników wzrosła jedynie w odlewniach we Włoszech, Słowenii i Turcji.
Polski rynek odlewniczy
Również polski rynek odlewniczy musiał i musi nadal mierzyć się z tymi samymi problemami. Spadek koniunktury gospodarczej w 2020 r., której największym symptomem był pierwszy od czasu transformacji ustrojowej spadek produktu krajowego brutto, oznaczał ograniczenie produkcji i nowych inwestycji przez wiele branż, które są największymi odbiorcami przemysłu odlewniczego. W efekcie rok 2020 był pierwszym od 2009 r., w którym spadła łączna produkcja odlewów polskiej branży odlewniczej. Co więcej, spadek był dość znaczący, bo wyniósł aż 20%, choć wydawało się, że straty branży mogą być jeszcze poważniejsze. W trakcie roku przedsiębiorcy spodziewali się bowiem jeszcze większych spadków produkcji, ale druga połowa 2020 r. przyniosła na szczęście lekkie ożywienie gospodarcze. Największe spadki odnotowały te odlewnie, których głównymi odbiorcami są firmy z przemysłu motoryzacyjnego.
Spowodowało to, że wolumen produkcji odlewów, który oscylował w granicach 1 mln t, w 2020 r. wyniósł zaledwie 809 200 t. Standardowo już w produkcji polskich firm z tej branży dominują odlewy z żeliwa szarego i z aluminium.
MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE
Wielkość produkcji odlewów według surowców:
• żeliwo szare – 360 000 t,
• żeliwo sferoidalne – 124 000 t,
• stal – 40 000 t,
• aluminium – 272 000 t,
• miedź – 4800 t,
• cynk – 6000 t,
• pozostałe nieżelazne – 2400 t.
Produkowane w Polsce odlewy z żeliwa są wykorzystywane następnie m.in. jako bębny hamulcowe, korpusy sprężarek, bloki i obudowy silników, obudowy przekładni, elementy konstrukcyjne maszyn obróbczych, przeciwwagi, tuleje oraz kołnierze części pomp i zaworów, elementy armatury przemysłowej, obudowy turbin. Z kolei odlewy staliwne stosuje się np. jako elementy konstrukcyjne i podzespoły maszyn górniczych, a także elementy armatury przemysłowej, kół zębatych, obudowy przekładni, ogniw gąsienic i inne elementy maszyn i urządzeń.
W Polsce działa około 450 odlewni, które łącznie zatrudniają blisko 25 tys. osób. 60% z nich to samodzielne odlewnie, a pozostałe 40% to oddziały większych firm, w których dział odlewniczy dostarcza odlewy do ich wyrobów finalnych. Ponad 90% odlewni należy do sektora MŚP.
Struktura polskiej branży odlewniczej:
• 180 odlewni żelaza,
• 36 odlewni stali,
• 240 odlewni metali nieżelaznych.
Aktualna sytuacja w branży odlewniczej
Wojna w Ukrainie i rosnące ceny surowców są największą bolączką branży odlewniczej nie tylko w naszym kraju. Ceny surowców, energii, paliw poszybowały mocno w górę, co przekłada się też na szybko znikające zapasy. Ceny aluminium, miedzi, surówki czy złomu w ciągu minionego roku zwiększyły się dwukrotnie albo więcej.
Pod koniec minionego roku zaczęły się też problemy z dostępnością magnezu, który jest wydobywany głównie w Chinach. Przełożyło się to na kilkukrotny wzrost cen tego surowca na globalnych rynkach. A magnez, obok aluminium, staje się obecnie jednym z podstawowych surowców do odlewów dla branży motoryzacyjnej. Współczesne samochody mają być coraz lżejsze, żeby mniej spalały i emitowały mniej zanieczyszczeń do atmosfery. Obserwowany wzrost produkcji odlewów ze stopów magnezu, poza ich zaletami, wynika także z opanowania bezpiecznych technologii topienia, przygotowania ciekłego metalu i odlewania.
Mimo niepewnej globalnej sytuacji rynkowej prognozy dla branży odlewniczej są całkiem pozytywne. Wprawdzie Międzynarodowy Fundusz Walutowy jakiś czas temu skorygował w dół swoje prognozy dotyczące wzrostu gospodarczego w 2022 r., jednak wciąż ma on być powyżej 3%. To i tak niezły wynik, biorąc pod uwagę wojnę w Ukrainie, słabszą kondycję chińskiej gospodarki czy utrzymujące się wysokie ceny wszystkich istotnych surowców produkcyjnych.
| Jak branża odlewnicza ocenia obecną sytuację? |
Wskaźnik Sentymentu Europejskiego Przemysłu Odlewniczego (FISI) spadł w lipcu o 0,6 punktu i osiągnął wartość 105,8 punktu. W dalszym ciągu w widoczne są dwie różne tendencje w branży. Choć wiele przedsiębiorstw odlewniczych postrzega obecną sytuację za pozytywną ze względu na bardzo dobrą sytuację w zakresie zamówień w branży budowy maszyn, to oczekiwania na najbliższe sześć miesięcy ulegają pogorszeniu. Od początku zbierania danych nigdy nie było większej różnicy między oceną sytuacji a oczekiwaniami. Wskaźnik FISI (European Foundry Industry Sentiment Indicator) jest złożonym wskaźnikiem, który dostarcza informacje na temat wyników europejskiego przemysłu odlewniczego. Jest on publikowany co miesiąc przez Europejskie Stowarzyszenie Odlewnicze CAEF i opiera się na ankiecie wśród firm z europejskiego przemysłu odlewniczego. Członkowie CAEF proszeni są o przedstawienie swojej oceny aktualnej sytuacji biznesowej w sektorze odlewniczym oraz swoich oczekiwań na najbliższe sześć miesięcy. BCI (wskaźnik klimatu biznesowego) to wskaźnik publikowany przez Komisję Europejską. Co miesiąc ocenia on warunki rozwoju sektora wytwórczego w strefie euro i wykorzystuje pięć bilansów opinii z badań branżowych: trendy produkcyjne, księgi zamówień, księgi zamówień eksportowych, zapasy i oczekiwania produkcyjne. |
Artykuł został opublikowany w publikacji MM Magazyn Targowy METAL dedykowanej targom METAL 2022 (Kielce, 20-22.09.2022)
O Autorze
