Zmieniający się świat sprawia, że coraz istotniejsze stają się kwestie związane z zasadami zrównoważonego i odpowiedzialnego rozwoju. Oczywiście dane stricte finansowe i różnego rodzaju wskaźniki ekonomiczne w obszarach biznesowych pozostaną ważne, jeśli nie najważniejsze. Coraz częściej jednak zarządzający firmami patrzą również w kierunku obszarów niefinansowych, które wiążą się z ochroną środowiska naturalnego, kwestiami społecznymi czy ładem korporacyjnym.

Taka zmiana podejścia wynika zarówno z presji społecznej (ze strony klientów, kontrahentów czy np. banków), jak i z rosnącej świadomości przedsiębiorstw. Do tego dochodzą zmieniające się przepisy, które narzucają na przedsiębiorców konieczność raportowania niefinansowego zgodnego ze standardem ESG (Environmental, Social responsibility, Corporate governance, czyli środowisko, społeczna odpowiedzialność, ład korporacyjny). W swojej sprawozdawczości firmy będą zobowiązane do ujawniania istotnych z punktu widzenia prowadzonej działalności zagadnień z tych trzech głównych obszarów.

Obowiązek sporządzania raportów niefinansowych na razie obejmuje największe europejskie przedsiębiorstwa. Już dziś jednak wiadomo, że w najbliższych latach rozszerzy się on na kolejne grupy firm.

Dyrektywy unijne i polskie prawodawstwo

Obowiązek raportowania ESG wynika z unijnych przepisów, które państwa członkowskie muszą zaimplementować do swojego porządku prawnego. Pierwszym takim europejskim aktem prawnym w sprawie ujawniania informacji niefinansowych była dyrektywa 2014/95/UE. W Polsce została ona wdrożona do systemu prawnego na podstawie nowelizacji ustawy o rachunkowości z 2017 r. (która zaczęła obowiązywać od początku 2018). 

W jej następstwie część przedsiębiorstw, które działają na polskim rynku, w sprawozdawczości za 2018 r. i w kolejnych latach musiało składać również oświadczenia dotyczące pewnych niefinansowych aspektów swojej działalności.

Ponieważ powyższe przepisy dotyczyły tylko wąskiego grona firm działających na europejskim rynku – a do tego składane przez nie oświadczenia nie zaspokajały w pełni potrzeb ich odbiorców (były często niewiarygodne i nie dawały się porównać) – instytucje odpowiedzialne za stanowienie prawa w Unii Europejskiej od pewnego czasu pracowały nad nowelizacją tych regulacji.

Efektem prac jest tzw. dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive), która została opublikowana w grudniu 2022 r. Zarówno Polska, jak i pozostałe unijne państwa, mają 18 miesięcy na jej zaimplementowanie do przepisów krajowych (termin upływa 6 lipca 2024). Natomiast najważniejsze wymogi dyrektywy zaczną obowiązywać spółki już od początku 2024 r.

Kogo dotyczy i będzie dotyczyć obowiązek raportowania niefinansowego

Obowiązujące wciąż jeszcze przepisy w zakresie ESG dotyczą w całej Unii Europejskiej ok. 11 700 przedsiębiorstw. W Polsce tym obowiązkiem jest objętych zaledwie ok. 300 podmiotów. Są to tzw. duże jednostki interesu publicznego (przede wszystkim duże spółki giełdowe, banki i zakłady ubezpieczeń), które zatrudniają ponad 500 pracowników i spełniają jeden z poniższych warunków finansowych:

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego wynosi co najmniej 85 mln zł 

lub

• przychody netto za rok obrotowy przekraczają 170 mln zł.

Raportowanie ESG zgodnie z dyrektywą CSRD zacznie obowiązywać od 2024 r. (pierwszy raport w 2025). Obowiązkiem tym zostaną objęte jednostki zaufania publicznego, których średnioroczne zatrudnienie w roku obrotowym przekracza 500 osób, a do tego suma bilansowa przekroczy 20 mln euro lub przychody netto ze sprzedaży będą wyższe niż 40 mln euro. 

Szacuje się, że po wejściu w życie CSRD te obowiązki będą dotyczyć około 50 tysięcy firm w Unii Europejskiej – w tym ok. 3 tys. firm w Polsce.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Rynek

Innowacje cyfrowe kluczem do odpowiedzialnego i zrównoważonego wydobycia

Transparentne działania prowadzone w porozumieniu z lokalnymi społecznościami, efektywne zarządzanie i automatyzacja procesu wydobycia oraz mądre gospodarowanie odpadami to obecnie jedyna droga rozwoju dla przemysłu wydobywczego. Żeby móc pewnie nią podążać, branża potrzebuje innowacji cyfrowych na niespotykaną dotąd skalę. 

Raporty

Europejskie firmy powracają do poziomu inwestycji sprzed pandemii

Według nowego badania Europejskiego Banku Inwestycyjnego dotyczącego poziomu inwestycji w 2023 (EIBIS 2023) opublikowanego dzisiaj na corocznych spotkaniach Banku Światowego i MFW, europejskie firmy stoją przed wyzwaniami w związku z pilnymi potrzebami inwestycyjnymi i coraz bardziej rygorystycznymi warunkami finansowymi w całym regionie.

W kolejnym roku (raport za 2025) raportowanie ESG będzie dotyczyło tzw. dużych przedsiębiorców, czyli zarówno przedsiębiorców notowanych, jak i nienotowanych z zatrudnieniem powyżej 250 pracowników i spełniających co najmniej jedno z kryteriów finansowych (suma bilansowa powyżej 20 mln euro lub przychody netto ze sprzedaży powyżej 40 mln euro). 

Raportowanie za 2026 r. obejmie jeszcze szersze grono przedsiębiorstw – w tym także małe i średnie firmy notowane na giełdzie, które zatrudniają powyżej 10 pracowników.

Obszary działalności objęte raportowaniem

Raportowanie ESG może wydawać się dość skomplikowanym procesem, co wynika poniekąd z tego, że wciąż nie ma jasnych standardów dotyczących tego obowiązku. Wiadomo jedynie, że w sprawozdaniu powinny znaleźć się informacje niefinansowe dotyczące działalności przedsiębiorstwa, które mogą wpływać na środowisko naturalne i otoczenie społeczne, a także stosowane praktyki ładu korporacyjnego. 

W opublikowanym raporcie powinny się więc znaleźć informacje opisujące stosowane przez firmę modele biznesowe, potencjalne ryzyka, które mogą mieć wpływ na wybrane obszary, a także rezultaty podejmowanych działań.

W części dotyczącej zagadnień, które wiążą się ze środowiskiem, takimi informacjami będą np. wpływ działalności przedsiębiorstwa na środowisko, podejmowane działania w celu ochrony środowiska, korzystanie z odnawialnych i nieodnawialnych źródeł energii (w tym korzystanie z paliw i gazów), emisja zanieczyszczeń, gospodarowanie zasobami naturalnymi czy sposób utylizacji odpadów.

Do czynników społecznych zaliczają się wszelkie kwestie, które w różny sposób mogą oddziaływać nie tylko na pracowników danej firmy, ale także na klientów, dostawców, a nawet mieszkańców okolicy, w której działa dane przedsiębiorstwo. Mogą to być np. przepisy dotyczące praw pracowników albo szerzej – praw człowieka.

Z kolei zagadnienia związane z ładem korporacyjnym będą obejmować różne kwestie dotyczące działalności przedsiębiorstwa i zarządzania nim. Będą to m.in. wszelkiego rodzaju procedury i standardy działań w określonych sytuacjach czy mechanizmy kontroli, które mają na celu zapewnienie przestrzegania np. przepisów prawa.

Nie warto czekać na swoje terminy

Choć przepisy jasno określają, kiedy przedsiębiorstwo będzie zmuszone rozpocząć raportowanie ESG, to może się okazać, że warto już wcześniej podjąć taki krok. Prowadzenie sprawozdawczości niefinansowej może okazać się również niezbędne w przypadku najmniejszych podmiotów, które na razie nie są objęte obowiązkiem sporządzania raportów ESG.

Rosnąca presja społeczna sprawia, że kwestie ESG bardzo liczą dla się coraz większej grupy firm i instytucji. Może się więc okazać, że uzyskanie np. finansowania określonej inwestycji będzie uzależnione w równym stopniu od niefinansowych aspektów. Projekty nieekologiczne albo o wątpliwym wpływie społecznym już na starcie będą na dużo gorszej pozycji. 

Również współpraca z dużymi partnerami może wymuszać na małych firmach prowadzenie raportowania ESG. W ten sposób firmy, które są już zobowiązane do przygotowywania sprawozdawczości niefinansowej, będą się chciały upewnić, że współpracują z podmiotami, dla których ważne są zasady zrównoważonego rozwoju.

Wprawdzie wdrożenie raportowania ESG oznacza dla firmy określone koszty, jednak warto jak najszybciej przygotować się do tego obowiązku. I nie chodzi tu wcale o zmieniające się unijne prawo. Nastawienie społeczne do kwestii zrównoważonego rozwoju pokazuje, że jest to kierunek, w którym obecnie muszą podążać wszystkie firmy.