Urządzenia dźwigowo-transportowe należą do urządzeń transportu wewnątrzzakładowego o zasięgu ograniczonym lub nieograniczonym i ruchu przerywanym. Tego rodzaju urządzenia mają zastosowanie przy pracach przeładunkowych lub montażowych. Do kategorii urządzeń o charakterze pracy dźwignicowej można zaliczyć: suwnice, cięgniki, żurawie, dźwigniki, dźwigi, wyciągi, suwnice, układnice, podesty i dźwignice linotorowe.

Suwnice

Suwnice są jedną z głównych grup dźwignic o szerokim zakresie zastosowania. Wykorzystuje się je do obsługi hal produkcyjnych i magazynowych, otwartych przestrzeni i procesów technologicznych.

Pracują w ruchu przerywanym oraz umożliwiają przemieszczanie ciężkich ładunków w pionie i poziomie. Przestrzeń robocza ograniczona jest wysokością podnoszenia, torem jazdy konstrukcji oraz torem jazdy wciągarki lub wciągnika.

Podział suwnic ze względu na konstrukcję:

• suwnice pomostowe natorowe,
• suwnice pomostowe podwieszane,
• suwnice bramowe,
• suwnice półbramowe,
• suwnice wspornikowe,
• suwnice kolumnowe.

Suwnice pomostowe natorowe

Suwnice instaluje się przede wszystkim wewnątrz hal produkcyjnych lub magazynowych. Konstrukcja jezdna (czołownice) porusza się po torach, które są zainstalowane na ścianach lub elementach konstrukcyjnych hali.

Na czołownicach wsparte są najczęściej dwa dźwigary, które umożliwiają wykonanie prac wymagających większego udźwigu i większej rozpiętości suwnicy. Między dźwigarami porusza się wózek z wciągarką, który pełni także funkcję nośnika ładunku. 

Konstrukcja suwnic dwudźwigarowych pozwala na zastosowanie dwóch wciągarek. Wciągarki główna i pomocnicza pracują na jednym lub dwóch niezależnych wózkach jezdnych. Rozwiązanie z dwoma wózkami umożliwia zwiększenie nośności, precyzji, elastyczności i niezawodności podczas obsługi cięższych i wymagających ładunków.

Wciągarka główna odpowiada także za ruch wzdłużny ładunku. Natomiast wciągarka pomocnicza może być używana do równomiernej dystrybucji obciążenia lub precyzyjnej regulacji pozycji ładunku.

Suwnice wyposażane są we wciągniki elektryczne linowe lub w przypadku mniejszego udźwigu – w łańcuchowe. Zależnie od docelowego udźwigu i rozpiętości suwnicy natorowej stosuje się dźwigary o budowie skrzynkowej lub walcowej.

Suwnice dwudźwigarowe mają udźwig 1,6–400 t przy rozpiętości mostu do 35 m. Na rynku można spotkać także suwnice pomostowe z jednym dźwigarem, które umożliwiają podnoszenie i przemieszczanie ładunków o mniejszych nośnościach. Suwnice tego typu mają dźwig 1,6–10 t przy rozpiętości mostu do 36 m.

Sterowanie pracą suwnicy odbywa się z kabiny operatora lub za pomocą przewodowej kasety sterującej z poziomu, na którym znajduje się ładunek. Dostępne są także rozwiązania, które umożliwiają sterowanie bezprzewodowe.

Suwnice pomostowe podwieszane

Ten rodzaj suwnic wykorzystuje się w halach o niskiej konstrukcji lub w niekorzystnych warunkach budowlanych. Tor jezdny, po którym porusza się suwnica, jest podwieszany do konstrukcji dachu lub zamontowany do przystosowanej do tego celu konstrukcji.

Suwnice tego typu stosuje się w miejscach, w których nie jest możliwe lub opłacalne montowanie suwnic na słupach lub kolumnach. Konstrukcja suwnic pomostowych podwieszanych pozwala też na optymalne wykorzystanie przestrzeni roboczej dzięki temu, że możliwy jest dojazd wciągnikiem do ścian bocznych.

Sterowanie jazdą suwnicy lub wciągarki i mechanizmem podnoszenia – zależnie od wymagań technicznych i potrzeb technologicznych – może być ręczne lub elektryczne. Udźwig tego rodzaju suwnic wynosi do 6,3 t przy rozpiętości nawet do 17,5 m.

Przy wyborze suwnicy pomostowej podwieszanej ważne jest uwzględnienie wymagań, które dotyczą udźwigu, prędkości, dokładności i bezpieczeństwa pracy. Należy też skonsultować się z odpowiednim producentem lub specjalistą w zakresie doboru suwnic, żeby odpowiednio dostosować suwnicę do konkretnej aplikacji.

Suwnice bramowe 

Zwane są też wciągarkami bramowymi lub suwnicami portalowymi. Szeroko stosuje się je w przemyśle, portach, stoczniach lub halach magazynowych, gdzie wymagane jest przemieszczanie dużych i ciężkich ładunków na znaczne odległości. Dzięki pionowemu transportowi ładunku i jego przemieszczaniu wzdłuż belki jezdnej znacznie zwiększają się możliwości produkcyjne przedsiębiorstw.

Suwnice bramowe składają się z dźwigara z mechanizmem podnoszącym, pionowych podpór i czołownic z zabudowanymi napędami jazdy. Ich konstrukcja umożliwia łączenie suwnic do pracy w tandemie. Układy jezdne są dostosowane do poruszania się po torowisku położonym wzdłuż placu roboczego.

Zakres działania suwnic bramowych umożliwia udźwig do 16 t przy rozpiętości do 39 m. Sterowanie pracą odbywa się najczęściej z kabiny operatora. Małe suwnice mogą być sterowane za pomocą kasety sterowniczej lub zdalnego sterownia.

Dostępne są również lekkie suwnice bramowe, które nadają się do pracy w ograniczonych warunkach – kiedy nie można zakotwić lub zalać w fundamencie konstrukcji urządzenia dźwignicowego. Tego typu urządzenia wykonane są ze stali lub aluminium i często wyposażone we własne układ jezdny. Najczęściej można je spotkać w warsztatach, serwisach samochodowych, malarniach, zakładach obróbki kamienia i innych. Na rynku dostępne są mobilne suwnice, które umożliwiają podnoszenie lub opuszczanie ładunku o wadze 5 t.

Suwnice półbramowe 

Składają się z części podwieszonej i dwóch podpór bocznych, które za pomocą mechanizmu jezdnego poruszają urządzeniem wzdłuż torowiska. Tor jezdny części podwieszanej dość często jest montowany do dźwigarów, które podtrzymują konstrukcję dachową. Suwnice półbramowe, tak jak suwnice bramowe, mogą być stosowane na otwartej przestrzeni lub wewnątrz hal z obszarem roboczym na zewnątrz budynku.

Tego rodzaju konstrukcje spięte są jednym lub dwoma dźwigarami, wzdłuż których porusza się wciągnik. Duże suwnice wyposażone są w kabinę operatora, jednak w większości przypadków sterowanie odbywa się za pomocą zewnętrznej kasety sterowniczej lub systemu bezprzewodowego.

Dźwignice tego typu charakteryzują się niskimi kosztami zakupu, a także prostym i szybkim montażem. Suwnice półbramowe mogą unosić do 50 t ładunku przy rozpiętości do 15 m (oczywiście rozpiętość zależy od udźwigu).

Suwnice wspornikowe

Dość często zwane są także suwnicami konsolowymi. Korzystają z własnego 3-szynowego torowiska i jeżdżą poniżej poziomu suwnic pomostowych. Konieczność mocowania toru jazdy bezpośrednio do szkieletu hali wymusza uwzględnienie tego typu suwnic już na etapie projektowania i budowania hali produkcyjnej.

Suwnice konsolowe umożliwiają obsługę kilku stanowisk montażowych i transport między wydzielonymi częściami hali. Rozpiętość i udźwig jest mniejsza niż suwnic pomostowych. Dostępne na rynku suwnice wspornikowe oferują wysięg do 12 m oraz udźwig do maks. 6,3 t.

Sterowane urządzeniem odbywa się za pomocą przewodowej kasety sterowniczej lub sterowania bezprzewodowego.

Suwnice kolumnowe

Urządzenia te przeznaczone są do pracy w magazynach, portach, w przemyśle ciężkim – czyli wszędzie tam, gdzie istnieje potrzeba podniesienia, przemieszczenia na ograniczonej przestrzeni i bezpiecznego umieszczenia ciężkiego ładunku na określonej wysokości.

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Utrzymanie ruchu

Przegląd urządzeń transportu bliskiego – co warto wiedzieć

Istnieją dwa rodzaje serwisów, którym podlegają urządzenia transportu bliskiego: przegląd okresowy (konserwacyjny) oraz przegląd gwarancyjny. Jakie są między nimi różnice? I co trzeba wiedzieć, aby właściwie przeprowadzić każdy z nich?

Suwnica kolumnowa to rodzaj dźwigu z wózkiem obrotowym, który ma konstrukcję opartą na pionowej rurze z mechanizmem podnoszącym ładunek za pomocą specjalnych wideł. Wózek, na którym podwieszone jest obciążenie, porusza się w specjalnych prowadnicach wzdłuż dźwigarów. Dzięki sztywnej kolumnie możliwe jest precyzje przemieszczanie ładunku w poziomie.

Suwnice kolumnowe mogą być wyposażone w różnego rodzaju mechanizmy podnoszenia ładunków w pionie. Najczęściej są to napędy linowe lub łańcuchowe.

Tego typu suwnice pozwalają na kontrolowany transport ładunków. Umożliwia to zwiększenie efektywności podczas wykonywania pracy i oszczędności, a także zmniejsza ryzyko wypadków w trakcie przemieszczania ładunku.

Cięgniki

Cięgniki to kolejna grupa dźwignic prostych, które służą do podnoszenia lub przeciągania ładunków za pomocą cięgien liniowych lub łańcuchowych. W grupie cięgników można wyróżnić:

• wciągniki,
• wciągarki.

Wciągniki

Są przeznaczone pionowego podnoszenia ładunków za pomocą cięgna (liny lub łańcucha), który jest zakończony odpowiednim zaczepem. Zależnie od zastosowanego rodzaju napędu wyróżniamy wciągniki ręczne, elektryczne i pneumatyczne. 

Ze względu na konstrukcję i specyfikację urządzenia te mogą być wykorzystywane do obsługi maszyn i urządzeń lub jako wyposażenie suwnic.

Wciągarki

To rodzaj cięgnika, który jest stosowany do podnoszenia, przesuwania, ciągnięcia ładunków za pomocą lin lub łańcucha zakończonego (podobnie jak wciągniki) elementem chwytnym. Zależnie od zastosowania wciągarki mogą być napędzane różnymi rodzajami napędów.

Wciągarki mechaniczne są uruchamiane za pomocą ręcznej korby lub innych mechanicznych mechanizmów. Prosta konstrukcja i łatwa obsługa czyni je przydatnym narzędziem w wielu zastosowaniach. Zastosowanie silników pozwala na wykorzystanie wciągarek jako wyposażenie suwnic i żurawi.

Żurawie

Żurawie są grupą urządzeń, które należą do lekkich urządzeń dźwignicowych. Obsługują przestrzeń w kształcie walca o wysokości równej wysokości podnoszenia i promieniu, który jest równy długości wysięgnika.

Żuraw wieżowy

Podstawowymi elementami konstrukcji żurawia wieżowego jest maszt i wysięgnik. Pionowy maszt jest montowany na stacjonarnym lub przejezdnym podwoziu, które pełni rolę podstawy i stabilizuje pracę urządzenia. Wysięgnik poziomy lub nachylony pod kątem do poziomu umożliwia podnoszenie ładunków za pomocą haka opuszczonego na linie.

Stacjonarne żurawie wieżowe są kotwione do fundamentów. Z kolei do grupy żurawi przejezdnych należą urządzenia dźwignicowe szynowe, kołowe i gąsienicowe.
 
Żurawie wieżowe stosuje się w wielu branżach i sektorach, takich jak budownictwo, przemysł, porty, magazyny i logistyka. Są używane do podnoszenia, przemieszczania i ustawiania ciężkich przedmiotów (m.in. materiałów budowlanych, stalowych elementów, maszyn przemysłowych itp.).

Żuraw samojezdny

Żuraw samojezdny to dźwignica, która jest montowana na podwoziu samochodu ciężarowego lub na specjalnie skonstruowanym podwoziu samojezdnym. Używa się jej głównie do prac przeładunkowych i montażowych.

Podnoszenie, przemieszczanie i opuszczanie ładunku odbywa się za pomocą wciągarki i wychylnego wysięgnika, który jest osadzony na obrotowym pomoście.

Żurawiki warsztatowe

W pomocniczych pracach warsztatowych zastosowanie mają żurawiki o udźwigu 0,5–1,0 t przy wysięgu do 3 m. Tego typu urządzenia dźwigowe są wyposażone w stały lub obrotowy słup i w wysięgnik z wciągnikiem przejezdnym.

Podnoszenie i opuszczenie ładunków przeprowadzane jest ręcznie, pneumatycznie lub za pomocą silnika elektrycznego. Z kolei przemieszczanie wysięgnika wykonywane jest przez przeciąganie ręczne lub przy wykorzystaniu własnego napędu.

Nadzór, obsługa i konserwacja urządzeń UTB

Każdy operator lub konserwator urządzeń UTB musi wziąć udział w kursach szkoleniowych, które odbywają się pod nadzorem Urzędu Dozoru Technicznego. Kursy kończą się egzaminem – dopiero jego zaliczenie i uzyskanie stosownego zaświadczenia kwalifikacyjnego zezwala na obsługę lub konserwację tego typu urządzeń.

Urządzenia UTB wymagają przeprowadzania regularnych konserwacji zgodnie z warunkami, które określa Urząd Dozoru Technicznego. Uprawnieni konserwatorzy mają obowiązek przestrzegania instrukcji eksploatacji, wykonywania niewielkich napraw i okresowych przeglądów konserwacyjnych.

Terminy przeglądów konserwacyjnych reguluje Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 października 2003 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji niektórych urządzeń transportu bliskiego (DzU 2003 nr 193, poz. 1890). Uprawniony konserwator ma obowiązek rzetelnie udokumentować przeprowadzone czynności, które muszą zostać zapisane w dzienniku konserwacji urządzenia.

Warunki techniczne dozoru technicznego w zakresie rodzajów i spełnienia warunków technicznych urządzeń UTB oraz w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń transportu bliskiego określają:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu, wydane na podstawie art. 5 ust. 2 ustawy o dozorze technicznym.
• Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego).
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 18 lipca 2001 r. w sprawie trybu sprawdzania kwalifikacji wymaganych przy obsłudze i konserwacji urządzeń technicznych, zmienione rozporządzeniem z dnia 20 lutego 2003 r., wydanym na podstawie art. 23 ust. 5 ustawy o dozorze technicznym.