Modernizacja przemysłu w Polsce nie jest już opcją, lecz koniecznością. Największe możliwości uzyskania dotacji mają firmy produkcyjne z sektora małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), przy czym perspektywa 2021–2027 wprowadza nowe kategorie przedsiębiorstw. Firmy small mid-cap (zatrudniające do 500 pracowników) i mid-cap (do 3000 pracowników) zyskały dostęp do wybranych form wsparcia. Znacząco rozszerza to grono potencjalnych beneficjentów w porównaniu z poprzednią perspektywą. 

Kluczowe programy finansowania

Program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki 2021–2027 jest kontynuacją dwóch wcześniejszych programów wspierających innowacje – Innowacyjna Gospodarka 2007–2013 i Inteligentny Rozwój 2014–2020. Ścieżka SMART pozwala przedsiębiorstwom na realizację kompleksowych projektów, które łączą badania i rozwój z cyfryzacją, zazielenieniem, internacjonalizacją i rozwojem kompetencji pracowników. Ta modułowa struktura umożliwia firmom holistyczne podejście do modernizacji. 

Program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FEnIKS) z budżetem ok. 29 mld euro wspiera kluczowe projekty środowiskowe, energetyczne i infrastrukturalne, szczególnie istotne dla przedsiębiorstw przemysłowych, które planują transformację energetyczną. 

Digitalizacja i rewolucja Przemysłu 4.0

Kompleksowe wsparcie MŚP w procesie transformacji w kierunku Przemysłu 4.0 poprzez automatyzację i robotyzację procesów jest jednym z priorytetów obecnej perspektywy finansowej. Przedsiębiorstwa mogą otrzymać znaczące dofinansowanie na projekty digitalizacji, które obejmują wdrożenie systemów automatyzacji, robotyzację linii produkcyjnych i integrację systemów IT z procesami produkcyjnymi.

Agencja Rozwoju Przemysłu realizuje program „Dig.IT Transformacja cyfrowa polskich MŚP”, który jest skierowany specjalnie do firm z sektora przetwórstwa przemysłowego i usług produkcyjnych. Wartość wsparcia mieści się w przedziale 150–850 tys. zł przy maksymalnym poziomie dofinansowania wynoszącym 50% kosztów netto projektu. 

Program obejmuje automatyzację procesów, analitykę biznesową, cyfrową sprzedaż, kontakt z klientem, wykorzystanie rozwiązań chmurowych i sztucznej inteligencji, cyberbezpieczeństwo oraz kompleksowe zarządzanie zasobami przedsiębiorstwa.

Każde z 16 polskich województw oferuje dedykowane konkursy na cyfryzację przemysłu. W Małopolsce funkcjonuje np. konkurs 01.11 na rozwój MŚP w obszarze cyfryzacji i Przemysłu 4.0. Województwo śląskie prowadzi konkurs 01.08 na innowacje cyfrowe w MŚP, a mazowieckie oferuje wsparcie (konkurs 01.03) na innowacyjność i konkurencyjność MŚP. 

Program Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021–2027 – Działanie 1.2 dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw również oferuje specjalne wsparcie dla firm z wschodnich regionów Polski, które chcą zainwestować w nowoczesne technologie. Firmy mogą liczyć na dofinansowanie do 80% kosztów badań przemysłowych i do 60% kosztów prac rozwojowych.

Projekty cyfryzacji przemysłu mogą obejmować wiele rozwiązań: od prostych, np.: systemy monitoringu produkcji, zaawansowane systemy MES czy rozwiązania przemysłowego internetu rzeczy IoT.

Poziomy dofinansowania w poszczególnych regionach

Wysokość dofinansowania w ramach pomocy regionalnej różni się znacząco w zależności od lokalizacji przedsiębiorstwa. Najwyższe wsparcie, wynoszące 70% dla mikro i małych firm, dostępne jest w województwach warmińsko-mazurskim, podlaskim, lubelskim, podkarpackim i świętokrzyskim. Województwa zachodniopomorskie, pomorskie, mazowieckie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, małopolskie, opolskie i lubuskie oferują średni poziom dofinansowania od 50% do 60%. 

Najmniej korzystne warunki (choć nadal atrakcyjne) obowiązują w województwach wielkopolskim, dolnośląskim i śląskim. Dofinansowanie dla najmniejszych przedsiębiorstw wynosi tam 45–50%.

Dodatkowo wszystkie projekty IT otrzymują bonus od 5% do 10% na mocy Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/795 z 29 lutego 2024 r., które ustanawia Platformę na rzecz Technologii Strategicznych dla Europy (STEP). Jako jeden z trzech priorytetowych kierunków rozwoju firm wskazano w nim cyfryzację.

Zielona transformacja przemysłu

Jednym z najważniejszych kierunków rozwoju wspieranych przez fundusze unijne jest obecnie zielona transformacja. Transformacja w kierunku gospodarki zeroemisyjnej stanowi drugi filar wsparcia dla przemysłu. Dofinansowanie obejmuje projekty zwiększające efektywność energetyczną, redukujące emisje gazów cieplarnianych i adaptujące przedsiębiorstwa do zmian klimatu. 

MOŻE ZAINTERESUJE CIĘ TAKŻE

Finanse

Finansowanie inwestycji przez przedsiębiorstwa przemysłowe w Polsce

Modernizacja parku maszynowego, automatyzacja procesów, wdrożenie zaawansowanych rozwiązań produkcyjnych, transformacja cyfrowa czy dostosowanie się do wymogów środowiskowych to wyzwania, które często wymagają dużych nakładów finansowych. Ponieważ przedsiębiorstwa przemysłowe nie zawsze dysponują odpowiednimi środkami własnymi, coraz częściej korzystają z zewnętrznych form finansowania, w tym z funduszy unijnych.

Rozdzielanie i łączenie

Ekologiczne rozwiązania w spawalnictwie – redukcja emisji, spawanie bez gazów osłonowych, recykling materiałów spawalniczych

Branża spawalnicza zmierza w kierunku coraz bardziej zrównoważonych praktyk, czemu sprzyjają rosnąca świadomość ekologiczna przedsiębiorców i zaostrzające się przepisy ochrony środowiska.

Przedsiębiorstwa przemysłowe mogą otrzymać wsparcie na projekty modernizacji infrastruktury energetycznej, wdrożenia odnawialnych źródeł energii czy też optymalizacji procesów produkcyjnych pod kątem zmniejszenia emisji CO2.

Zrównoważona multimodalna mobilność miejska to kolejny obszar wsparcia, który może być szczególnie istotny dla przedsiębiorstw przemysłowych operujących w centrach logistycznych i obszarach metropolitalnych. Szczególnie wspierane są inwestycje w systemy gospodarki wodnej, oczyszczalnie ścieków przemysłowych, nowoczesne systemy zarządzania odpadami oraz technologie umożliwiające wdrożenie zasad gospodarki cyrkularnej.

Przedsiębiorstwa mogą otrzymać wsparcie na kompleksową modernizację infrastruktury energetycznej, wdrożenie odnawialnych źródeł energii i optymalizację procesów produkcyjnych w celu obniżenia śladu węglowego.

Alternatywne źródła finansowania inwestycji 

Oprócz tradycyjnych dotacji przedsiębiorcy mają dostęp do unijnych środków zwrotnych, które charakteryzują się większą dostępnością niż komercyjne instrumenty finansowe. Niskooprocentowane pożyczki inwestycyjne są dostępne nawet dla firm bez historii kredytowej, a w niektórych programach przewidziano możliwość umorzenia części zadłużenia pod warunkiem spełnienia określonych warunków.

Coraz większą popularnością cieszy się np. leasing IT, który umożliwia finansowanie nie tylko sprzętu, ale także licencji oprogramowania i usług wdrożeniowych. Główne korzyści to możliwość zaliczenia całości rat leasingowych do kosztów uzyskania przychodu oraz brak wkładu własnego lub bardzo niski wkład własny, często nieprzekraczający 10% wartości inwestycji.

Praktyczne aspekty aplikowania o wsparcie

Proces ubiegania się o dofinansowanie wymaga odpowiedniego przygotowania. Istotnym elementem aplikacji w przypadku projektów związanych z Przemysłem 4.0 jest opracowanie szczegółowej mapy drogowej transformacji firmy. Dokument ten powinien przedstawiać obecny stan technologiczny przedsiębiorstwa, planowane działania modernizacyjne i oczekiwane rezultaty biznesowe.

Kluczową zasadą przy ubieganiu się o dofinansowanie jest możliwość ponoszenia pierwszych wydatków dopiero po złożeniu wniosku o dofinansowanie. Przedsiębiorcy muszą również zabezpieczyć odpowiedni wkład własny, ponieważ projekty unijne z zasady nie finansują 100% kosztów inwestycji. 

Istotną kwestią jest też forma wypłaty dofinansowania. Większość projektów realizowana jest w systemie refundacji kosztów, co oznacza konieczność wcześniejszego sfinansowania wydatków ze środków własnych lub zewnętrznych.

Cenne wskazówki

Przy szacowaniu kosztów projektu warto porównać kilka ofert rynkowych, ponieważ instytucje wdrażające mogą weryfikować cenniki przedstawione we wnioskach. Przedsiębiorcy mogą skorzystać z bezpłatnego wsparcia w punktach informacyjnych funduszy europejskich, które działają w całej Polsce, oraz systematycznie monitorować strony internetowe Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP) i regionalnych programów operacyjnych.

Specjaliści udzielają konsultacji dotyczących wyboru odpowiedniego programu finansowania, pomagają w przygotowaniu dokumentacji aplikacyjnej, a także informują o terminach naborów wniosków. Terminy są ogłaszane regularnie przez instytucje wdrażające poszczególne programy. Warto więc systematycznie monitorować strony internetowe PARP, Ministerstwa Funduszy i Polityki Regionalnej oraz regionalnych programów operacyjnych.

Fundusze europejskie 2021–2027 oferują bezprecedensowe możliwości finansowania modernizacji polskiego przemysłu. Budżet wynosi 76 mld euro, a gama instrumentów finansowania jest szeroka – od bezzwrotnych dotacji, przez niskooprocentowane pożyczki, po elastyczne rozwiązania leasingowe. Dzięki temu przedsiębiorstwa przemysłowe mają dziś dostęp do kompleksowego wsparcia projektów cyfryzacji i zielonej transformacji. Firmy, które wykorzystają obecne możliwości, będą mogły skutecznie konkurować na rynkach europejskich i globalnych.